„Ameryki już mam dosyć”. Wielka Wystawa Światowa w Chicago (1893) w świetle listu Walerego Brochockiego do Marii Faleńskiej

Abstract

Artykuł jest opracowaniem edytorskim listu malarza Walerego Brochockiego do warszawskiej tłumaczki, pisarki i publicystki, Marii Faleńskiej, wysłanego latem 1893 roku z Chicago – z poprzedzającym artykułem wstępnym, który zarysowuje sytuację powstania listu i szerzej komentuje jego treść. Materiał pochodzi z korespondencji Marii z Trębickich Faleńskiej z lat 1856–1895, zachowanej w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie (sygn. 5904, poz. 1, 3 karty zapisane obustronnie). Wybrany list wart jest opublikowania przede wszystkim z uwagi na interesujące okoliczności, których dotyczy. Brochocki należał bowiem do trzyosobowego komitetu delegatów eskortujących wybrane prace polskich artystów na Wielką Wystawę Światową zorganizowaną z okazji 400 rocznicy odkrycia Ameryki przez Kolumba (World’s Columbian Exposition). Napisany żywym językiem dokument zawiera wzmianki o znaczących (choć może nie pierwszorzędnych) postaciach tamtej epoki (np. syn Heleny Modrzejewskiej, inżynier Ralph Modjeski) i charakterze ówczesnych relacji towarzyskich (zwłaszcza wśród Polonii), zaś bardzo krytyczny ton uwag na temat miasta Chicago oraz organizacji samej wystawy po skonfrontowaniu z innymi źródłami dowodzi bystrego zmysłu obserwacyjnego autora. Brochocki prezentuje się tu jako pełen godności „warszawiak”, zdystansowany gość ze Starego Kontynentu, który z zaciekawieniem, choć raczej niepochlebnie, opisuje amerykańską rzeczywistość końca XIX wieku.