BELEDİYE TEŞKİLATI KURULUŞUNDAN ÖNCE TOKAT’TA ÇEVRE VE KANALİZASYON ŞEBEKESİ TEMİZLİĞİ

Abstract

Yerleşim yerlerinde mevcut bütün yaşam alanları fiziki çevreyi oluşturur. Bütün canlılar için sağlıklı yaşam temiz bir çevre ile mümkündür. Şehirlerde temiz çevre, bütün ortak mekânların temiz tutulması ve tüm atık sular için kanalizasyon şebekelerinin bulunmasına bağlıdır. Kentlerin ortaya çıkması ile birlikte kent idarecileri temizlik işlerinden sorumlu birimler ve kanalizasyon sistemleri kurmaya başlamışlardır. Osmanlılar döneminde belediye teşkilatları kurulmadan önce şehirlerde temizlik işleri kadılara bağlı olarak görev yapan çöplük subaşıları nezaretinde yürütülmüştür. Çevre temizliği için nizamnameler çıkarılmış, yerleşim yerlerinde tuvalet lağımları için kanalizasyon şebekeleri inşa edilmiştir. Anadolu’daki kadim şehirlerden birisi olan Tokat’ta da çevre temizliğine önem verilmiş, tuvaletlerden gelen lağım sularının tahliyesi için ana ve tali kanallar yapılmıştır. Kariz adı verilen bu kanallar şehrin temizlik işlerinden sorumlu Çöplük Subaşısı tarafından yılda iki kez temizletilmiştir. Temizlik işçilerinin ücretleri hane ve ticarethane sahiplerinden ya da kariz vakıflarından tahsil edilmiştir. Bu makalede, Tokat Şerʻiyye Sicilleri ve inceleme eserler yardımı ile belediye teşkilatı kurulmadan önce Tokat’ta çevre ve kanalizasyon şebekesi temizliği incelenmiştir. Çalışmanın amacı, özelde Tokat’ın genelde Osmanlı Devleti’nin çevre temizliği kültürüne katkı sağlamaktır.