Wpływ struktury stawek podatku akcyzowego na rynek poszczególnych wyrobów akcyzowych

Abstract

System poboru akcyzy w Unii Europejskiej, a także w Polsce, oparty głównie na procedurze zawieszenia poboru akcyzy, jest najszczelniejszym systemem poboru podatków. Bardzo duży wpływ na rynek wyrobów akcyzowych ma ustalenie stawek podatku akcyzowego na alkohol etylowy, piwo, wino i napoje fermentowane oraz papierosy, tytoń do palenia czy wyroby nowatorskie do 2027 r. (na okres pięciu lat). W przypadku napojów alkoholowych ustalone stawki akcyzy utrzymują relację stawki podatkowej między napojami wysokoprocentowymi, takimi jak wódka, a napojami niskoprocentowymi, takimi jak piwo i wino. Jednak ze względu na dużą wrażliwość na zmiany cen w przypadku relatywnie tanich pojedynczych napojów niskoalkoholowych, takich jak piwo, ich spożycie może być ograniczone kosztem napojów wysokoalkoholowych. W przypadku wyrobów tytoniowych, a zwłaszcza papierosów, relacja obciążenia akcyzą papierosów tanich do drogich zostanie utrzymana w dłuższej perspektywie, ponieważ po pierwszym roku obowiązywania nowych stawek równomierny wzrost opłaty będzie wynikał z zastosowania wyższej stawki kwotowej. Jednakże w odniesieniu do produktów alternatywnych dla papierosów, takich jak e-papierosy i produkty nowatorskie, taka równowaga nie została zachowana, ponieważ stawki dla wyrobów nowatorskich znacznie wzrosły, podczas gdy stawki dla e-papierosów pozostały niezmienione. Stawki na tradycyjne papierosy również pozostały niezmienione w pierwszym roku, zwiększono jedynie stawkę minimalną, ale w mniejszym stopniu niż inflacja. W rezultacie nawet papierosy objęte tą minimalną stawką są realnie nie mniej dostępne ekonomicznie. Ponadto rynek nadal oferuje papierosy po cenach znacznie niższych od średniej ważonej wartości papierosów w poprzednim roku. Na strukturę rynku nie powinny jednak wpływać planowane podwyżki stawek podatku akcyzowego na tytoń do palenia, wyroby innowacyjne i papierosy, począwszy od 2023 r., ponieważ rosną one równo (poza e-papierosami) o 10% na wszystkie produkty i są realizowane poprzez zwiększenie stawki kwotowej.