Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımı Girişlerinin Belirleyicilerine Teorik Bir Yaklaşım: Yükselen Piyasa Ekonomileri Üzerine

Abstract

Yapılacak analizde doğrudan yabancı yatırımların hangi faktörler tarafından belirlendiğini ortaya koymak için temel ve motivasyon faktörleri ayrımının yapıldığı bir teorik çerçeve ortaya koyulmuştur. Temel hipotez, temel faktör(ler) sağlandığı takdirde en az bir motivasyon faktörünü sağlayan ülkelere doğrudan yabancı yatırım girişi olacağıdır. Yükselen piyasa ekonomileri için doğrudan yabancı yatırımların girişini etkileyen faktörler 1996-2018 dönemi için Sistem Genelleştirilmiş Momentler Metodu ile analiz edilmiştir. Temel faktörler olan yönetişim kalitesi ve beşerî sermayedeki artışın doğrudan yabancı yatırımları artırdığı, fiziki altyapı ve finansal gelişimin ise doğrudan yabancı yatırımları azalttığı bulunmuştur. Fiziki altyapının temel faktör değil motivasyon faktörü olduğu göz önüne alınmakta, dolayısıyla yabancı yatırımcılar veya çok uluslu şirketler fiziki altyapısı yeterince gelişmemiş ülkeleri hedef almakta ve fiziki altyapı sektörüne doğrudan yabancı yatırım yapmaktadırlar. Benzer şekilde finansal gelişmişliğin temel faktör değil motivasyon faktörü olduğu, dolayısıyla yabancı yatırımcıların veya çok uluslu şirketler finansal sektörü yeterince gelişmemiş ülkeleri hedef almakta ve bu sektöre doğrudan yabancı yatırım yapmaktadırlar. Ayrıca, uluslararası ticaret ve tarife oranlarındaki artışın da doğrudan yabancı yatırım girişlerini artırdığı bulunmuştur.