Model kontroli konstytucyjności ustaw i możliwość zawieszenia postępowania cywilnego z uwagi na toczące się postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym

Abstract

Niniejsza glosa stanowi omówienie orzeczenia ETPC wydanego w dniu 21 lipca 2022 r. w sprawie Bieliński przeciwko Polsce, skarga nr 48762/191. Postawiono tezę, że aktualnie wobec braku skutecznego środka odwoławczego służącego zakwestionowaniu długości czasu rozpoznania sprawy, w której postępowanie sądowe zostało zawieszone do czasu rozpoznania pytania prawnego przez TK, ETPC ma kompetencję w zakresie badania i stwierdzenia niezgodności z Konwencją długości czasokresu trwania postępowania w danej sprawie. W ocenie glosatora z analizowanego orzeczenia ETPC wynika stwierdzenie naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji w sytuacji, w której doszło do zawieszenia postępowania na podstawie art. 177 § 1 pkt 3 k.p.c. przez sąd powszechny z uwagi na trwające postępowanie przed TK. Europejski Trybunał Praw Człowieka w glosowanym orzeczeniu uznał również uprawnienie co najmniej sądów powszechnych w postępowaniu cywilnym (a tym bardziej wydaje się, że powinno to mieć miejsce w postępowaniu karnym) do dokonywania rozproszonej kontroli ustaw. W takim wypadku sądy powszechne, przy uwzględnieniu doktryny konieczności, powinny wycofać pytanie prawne i samodzielnie rozstrzygnąć zagadnienie konstytucyjne, ewentualnie w przypadku zawieszenia postępowania podjąć zawieszone postępowania cywilne i dokonać rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw. W innym wypadku sądy powszechne narażają się na ryzyko niedochowania prawa obywatela do sądu, co może doprowadzić na naruszenia art. 6 ust. 1 Konwencji.