Uluslararası Standartlarda İkinci Derece Birinci Sınıf Bir Ulusal Düşey Kontrol Ağının Tesis ve Ölçü Esasları

Abstract

Jeodezinin en onemli gorevlerinden biri fiziksel yeryuzu uzerindeki dogal ve yapay detaylarin uc boyutlu konumsal bilgilerini uretmektir. Yeryuzu uzerindeki konum bilgileri daha once tesis edilmis olan yatay ve dusey kontrol noktalari ve Global Navigation Satellite System (GNSS) Aglari ile elde edilir. Son yillarda konum bilgilerinin uretilmesinde GNSS alicilarinin kullanimi oldukca yayginlasmistir. Bununla birlikte GNSS sistemlerinden elde edilen yukseklik degeri olculen noktanin cekul egrisi boyunca referans elipsoidine olan uzakligini ifade eden elipsoidal yuksekliktir (h). Elipsoidal yukseklik geometrik bir deger olup fiziksel bir karsiligi yoktur, dolayisi ile gercek anlamda bir yuksekligi ifade etmez. Bu nedenle muhendislik problemlerimizin cozumu icin elipsoidal yuksekliklerin (h) ortometrik yukseklige (H) donusturulmesi gerekmektedir. Ortometrik yukseklik, yeryuzu uzerindeki bir noktanin cekul egrisi boyunca geoit yuzeyine olan uzakligidir. GNSS’ in etkin kullanimi icin hassas bir dusey kontrol agina ve cm hassasiyetinde belirlenmis geoit yuzeyine ihtiyac vardir. Hassas bir geoit yuzeyi olusturmak icin, oncelikle Uluslararasi standartlarda hassas nivelman aginin olusturulmasi, yeterli siklikta gravite olculerinin yapilmasi, mareograf istasyonlarindan ortalama deniz seviyesi verisinin elde edilmesi ve olculerin dengelenmesi gerekmektedir. Bilindigi gibi ulkemize ait mevcut dusey kontrol agimiz (TUDKA) devam eden yol genisletme calismalari ve altyapi calismalari nedeni ile buyuk oranda tahrip olmustur. Buna ilave olarak bu agdan elde edilen geoit yuzeylerinin hassasiyeti ancak ±10 cm civarindadir. Sonuc olarak bizim DKA’ mizi yenileme ihtiyacimiz ortaya cikmistir. Bu nedenle bu calismada Amerikan Federal Geodetic Control Komite (FGCC) Standartlari cercevesinde gerceklestirilmis Ikici Derece Birinci Sinif bir ulusal dusey kontrol agindan hareketle Uluslararasi ve ulusal DKA’ larinin tesisi ve nivelman olculerinin gerceklestirilmesinde dikkat edilecek konular aciklanmistir.