Udział roślin zielarskich w zbiorowiskach segetalnych w dolinach rzecznych

Abstract

Celem podjętych badań była ocena porównawcza zasobów zielarskich w zbiorowiskach wykształcających się na polach uprawnych bezpośrednio sąsiadujących z korytami rzek Liwiec, Tyśmienica i Wilga oraz zbiorowiskami naturalnymi i półnaturalnymi. Ana-liza składu gatunkowego ziół dotyczyła pochodzenia geograficzno-historycznego, formy życiowej oraz części użytkowych jako surowca zielarskiego w zależności od odległości występowania od koryta rzeki na stałych powierzchniach. Obserwacje florystyczne przeprowadzono w sezonie wegetacyjnym 2016–2019 w agrocenozach dolin rzecznych: Liwca, Tyśmienicy i Wilgi. W badanych dolinach rzecznych zarejestrowano łączne 143 gatunki roślin o właściwościach zielarskich, z których pozyskiwane może być ziele, kwiaty, liście, korzenie i nasiona. Najbardziej zasobne w gatunki zielarskie były agrocenozy wykształcające się w dolinie Wilgi, odnotowano w nich 121 gatunków, najuboższe w dolinie Liwca (108 gatunków). W poszczególnych dolinach rzecznych wśród ziół dominowały gatunki rodzime, a ich udział najliczniejszy był w bezpośrednim sąsiedztwie rzeki i innych zbiorowisk tam występujących, wraz z oddalaniem się od tych siedlisk, ich udział w zbiorowiskach nieznacznie malał. Zinwentaryzowane gatunki ziół występujące w agrocenozach badanych dolin rzecznych były zróżnicowane pod względem części użytkowych. Najbardziej liczną grupę stanowiły gatunki, z których do celów farmaceutycznych pozyskiwane może być ziele. Znaczny udział we florze badanych zbiorowisk miały gatunki, z których mogą być pozyskiwane korzenie/kłącza. Najwięcej takich gatunków stwierdzono w bezpośrednim sąsiedztwie z korytem rzeki. Nieco mniejsze grupy stanowiły gatunki, z których częściami użytkowymi roślin mogą być korzenie/kłącza i ziele, kwiaty czy tylko liście. Analiza podobieństwa siedlisk pod względem występowania roślin zielarskich wykazała istotną różnicę dotyczącą gatunków, z których można pozyskiwać kwiaty, liście, ziele i nasiona, korzenie i nasiona oraz liście i kwiaty.