"Don Juan w przemianach kultury", praca zbiorowa pod red. Lidii Wiśniewskiej, Wyd. WSG, Bydgoszcz 2008, 144 s.

Abstract

Recenzowana praca zbiorowa stanowi pierwszą z cyklu książek poświęconych tzw. odwiecznym (czy mitycznym) postaciom kultury1. Pomysłodawcy cyklu postawili przed sobą złożone zadanie przyjrzenia się takim postaciom jak: Don Juan, Don Kichot, Kleopatra, Beatrycze i innym oraz ich analogom, odwołaniom do nich i kontynuacjom nie tylko w kulturze, lecz także w rzeczywistości pozaliterackiej. Zgodnie z zapowiedzią daną we Wprowadzeniu przez Redaktorkę tomu Lidię Wiśniewską, punktem wyjścia dla rozważań nad Don Juanem miała być literatura, następnie inne dziedziny kultury: język, fotografia, film czy historia. Ostatnie ogniwo rozważań miało dotyczyć oddziaływania tekstów kultury osnutych wokół postaci Don Juana na rzeczywiste postawy. Zakreślone we wstępie do tomu zadanie wydaje się złożone i wielowymiarowe, ponadto jego realizacja zakłada posługiwanie się odmiennymi metodami badawczymi z zakresu takich dziedzin lub dyscyplin jak literaturoznawstwo, językoznawstwo, historia, filozofia czy antropologia. Zatem jeszcze przed przystąpieniem do lektury poszczególnych artykułów powstaje wątpliwość co do możliwości wypracowania spójnego modelu Don Juana w oparciu o różnorodne metody, jak na przykład: mityczno-paradygmatyczna, hermeneutyczna czy komparatystyczna. Wstępne obawy zdaje się potwierdzać szczegółowa lektura artykułów. Interdyscyplinarność rozważań zaprezentowanych w poszczególnych tekstach naukowych wprowadza pewną niekonsekwencję w posługiwaniu się przez badaczy w odniesieniu do Don Juana takimi pojęciami jak archetyp, mit, stereotyp, postać czy postawa. Można odnieść wrażenie, że niektórzy badacze wręcz unikają zastosowania jednego z wymienionych wyżej określeń odnoszących się do Don Juana, decydując się na używanie samego imienia. Tendencja ta jest dość znamienna dla całego prezentowanego tomu. Pozwala to na snucie swobodnych refleksji na