Argument ad hominem, argument ad personam i atak osobisty – analiza porównawcza

Abstract

Wiele współczesnych źródeł, od internetowych kursów krytycznego myślenia do podręczników do logiki uznanych autorów, zdaje się pomijać istotną różnicę między trzema różnymi pojęciami: argumentami ad hominem, argumentami ad personam i atakami ad personam (osobistymi). Pierwsze z nich, nazywane na przestrzeni wieków ad hominem lub ex concessis, odwołują się do tego, co rozmówca uznaje za prawdziwe lub co przyznał we wcześniejszej rozmowie. Drugie z nich odwołują się do jakichś osobistych własności danej osoby celem podważenia jej stanowiska. Z kolei trzecie, tj. ataki lub przytyki osobiste, to po prostu chwyty erystyczne polegające na zdezawuowaniu lub skompromitowaniu rozmówcy. Te trzy pojęcia zasługują na precyzyjne określenie i używanie zarówno w teorii argumentacji, jak i w dyskursie publicznym. W poniższej pracy dla obu rodzajów argumentów sformułowane zostały schematy argumentacyjne oraz kryteria oceny, zgodnie ze standardami przyjętymi w logice nieformalnej. Opracowana została także charakterystyka ataków osobistych, ich typy oraz strategie defensywne. Studium podparte jest przykładami z debaty politycznej.