Formy ochrony prawnej udzielanej przez sądy powszechne i administracyjne oraz wybrane problemy negatywnych sporów kompetencyjnych między tymi sądami

Abstract

Równoległe działanie wielu sądów sprawujących wymiar sprawiedliwości wymaga jasnego rozdzielenia pomiędzy nimi zadań, by nie powstawały problemy ze wskazaniem, który sąd powinien rozpoznać sprawę. Jeśli to wymaganie nie jest spełnione, to między sądami dochodzi do sporów kompetencyjnych. Spór kompetencyjny może też zaistnieć między organami zaliczanymi do różnych segmentów władzy – do władzy sądowniczej i wykonawczej, a w jej ramach – administracji. Jest to spowodowane tym, że istnieją zadania z zakresu ochrony prawnej, co do których ustawodawca podejmuje decyzje o przypisaniu ich sądom lub organom administracji, kierując się nie zawsze jasnymi przesłankami. Decyzja podjęta przez prawodawcę w momencie uchwalenia Konstytucji RP co do tego, jakie sądy mają być w Polsce zorganizowane i jakie sprawy mają pozostawać w zakresie ich kognicji, uwzględniała, ukształtowany w długim procesie historycznym, model podziału zadań między sądy powszechne i administracyjne. Z czasem opis tych zadań uległ pewnym przemianom, lecz nie zmieniły się ich zasadnicze postacie i formy, w jakich poszczególne sądy sprawują wymiar sprawiedliwości. W opracowaniu wskazano płaszczyzny, na których obecnie mogą ujawnić się spory kompetencyjne między sądami powszechnymi i sądami administracyjnymi oraz organami administracji. W prawo do sądu jest wpisane założenie, że sprawę powinien rozpoznać nie jakikolwiek organ realizujący zadania z zakresu wymiaru sprawiedliwości, lecz organ „właściwy”, czyli ze względu na stosowaną procedurę, przygotowanie i uprawnienia orzecznicze zdolny do możliwie najlepszego zabezpieczenia praw osoby poszukującej ochrony. W opracowaniu poszukiwano odpowiedzi na pytanie, czy system prawny zabezpiecza instrumenty rozstrzygania sporów kompetencyjnych oraz czy zastosowanie mechanizmów rozstrzygania sporów kompetencyjnych, jeżeli zostały przewidziane, prowadzi do sytuacji, w której ochrona prawna zostanie udzielona zabiegającemu o nią przez sąd właściwy.