İMAM MÂTÜRÎDÎ’NİN YAHUDİLERLE POLEMİĞİ: NÜBÜVVET İNANÇLARINA YÖNELİK TEOLOJİK ELEŞTİRİLERİ

Abstract

Ehl-i Sunnet’in en onemli temsilcisi olan Imam Mâturidi (o. 333/944) cesitli din, inanc ve kulturlere ev sahipligi yapan Mâverâunnehir’de dunyaya gelmis, dini, felsefi ve siyasi bircok gorusun ortaya ciktigi ve Islam inancina iceriden ve disaridan yikici dusuncelerin sokulmaya baslandigi bir donemde yasamistir. Yasadigi toplumun inanc ve degerlerine karsi sorumluluk bilinciyle hareket eden Mâturidi, Islam inanc esaslarini bu yikici fikri saldirilara karsi savunarak buyuk bir mucadele vermistir. Bu mucadelesinde tevhid merkezli din anlayisini on plana cikarmis, bu inanca aykiri gorus benimseyen dinleri elestirmistir. Mâturidi’nin elestirdigi dinlerden biri de Yahudilik’tir. Ona g ore beseriyetin ilk dini, tevhid dinidir. Bu anlamda Hz. Muhammed de dahil butun peygamberler ayni dini teblig etmis; insanlari sadece Allah’i birlemeye ve ibadeti O’na has kilmaya cagirmislardir. Ancak bu dine inanan topluluklar cesitli sebeplerle tevhid inancini bozmuslardir. Bu inanci bozanlarin arasinda Yahudiler de bulunmaktadir. Bu bakimdan Yahudilik, oz itibariyle ilahi bir din iken zamanla tahrif edilerek bu ozden uzaklasmistir. Bu cercevede Yahudi teolojisini cesitli acilardan elestiren Mâturidi, Yahudilerin bilhassa nubuvvet inanclari uzerinde durmustur. Butun peygamberlerin ayni dini teblig ettigi prensibinden hareketle Yahudilerin nubuvvet konusunda benimsedikleri inanclarini ve peygamberlere karsi sergiledikleri tutumlarini tevhid inancindan bir sapma olarak degerlendirmistir. Bu makalede yukarida teorik zemin dikkate alinarak Mâturidi’nin nubuvvet baglaminda Yahudi teolojisine yonelttigi temel elestirilerinin tespiti amaclanmaktadir.