Düğmeli yonca hatlarında (Medicago orbicularis (L.) Bart.) tohum dormansisi ve çimlenme*

Abstract

Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde 2018 yılında, tohum dormansisi görülen düğmeli yonca (Medicago orbicularis (L.) Bart.) hatlarının yeniden çimlendirilmesi için yürütülmüştür. Dormansi durumunda olan tohumlara fiziksel ve kimyasal yöntemler uygulanarak tohum kabuğunun bir miktar hasar görmesi sağlanmıştır. Bu denemede; kontrol, zımparalama (1, 2 ve 3 dakika), 25°C oda sıcaklığı koşullarındaki suda bekletme (6, 24 ve 48 saat), 70°C sıcak suda bekletme (5, 15 ve 20 dakika), dondurucu ve ardından buzdolabında bekletme (2saat-5 gün ve 4 saat-10 gün), kum+demir talaşı karışımı ile tahrip etme (1, 2 ve 3 dakika), sülfürik asit (%70) çözeltisinde bekletme (30, 50 ve 70 dakika), zımparalama (1 dakika) ve ardından sodyum hipokloritte bekletme (4, 8 ve 10 dakika) yöntemleri kullanılmıştır. Deneme tesadüf parsellerinde bölünmüş parseller deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak laboratuvar ortamında yürütülmüştür. Deneme planında ana parselleri hatlar, alt parselleri uygulamalar oluşturmuştur. Bitkiler üzerinde çimlenme oranı (%), çimlenme indeksi, ortalama çimlenme süresi (gün), kök uzunluğu (mm), sürgün uzunluğu (mm), kök yaş ağırlığı (mg/bitki), sürgün yaş ağırlığı (mg/bitki) özellikleri incelenmiştir. Denemenin sonucunda genel olarak, zımparalama (2 dakika) ve zımparalama (1 dakika) + sodyum hipokloritte bekletme (4 dakika) yöntemleri etkili bulunmuştur. Tohum kabuğuna fiziksel veya kimyasal yollarla hasar vermek, çimlenmeyi kolaylaştırıcı bir etki sağlamıştır. Bunun temel nedeni, tohum kabuğunun suya geçirgen bir katman haline gelmesidir. Hatlar uygulamalara birbirlerinden farklı tepki vermiştir. Bu da hatların farklı dormantlık düzeylerinde olduğunu göstermiştir.