Postrzeganie edukacji geograficznej i jej społecznej roli w Polsce

Abstract

Głównym problemem badawczym było rozpoznanie, jak postrzegana jest w polskim społeczeństwie edukacja geograficzna na różnych etapach kształcenia. Nadrzędnym celem tych badań była próba rozpoznania, jaka rola i miejsce przypisywane są edukacji geograficznej w wykształceniu polskiego społeczeństwa, jakie zadania ona spełnia, jak wykorzystywane są walory edukacyjne geografii, jak jest postrzegana i oceniana jakość geograficznego kształcenia w Polsce na etapie szkolnym i akademickim. Ważnym założeniem było zastosowanie metod ilościowych oraz jakościowych. Badania ilościowe zostały przeprowadzone techniką CAWI na grupie 1000 osób, przedstawicieli polskiego społeczeństwa, oraz wśród 102 geografów – pracowników uczelni. Uzupełniono je badaniami jakościowymi techniką zogniskowanego wywiadu grupowego (Focus Group Interview – FGI). Badania wykazały, że geografia postrzegana jest jako przedmiot szkolny interesujący i lubiany. Jednak głównie kojarzona jest z umiejętnościami orientacji w terenie i posługiwaniem się mapą. Wyróżnia się wysoką wybieralnością na egzaminie maturalnym, ale równocześnie małym zainteresowaniem jako kierunek studiów. W ocenie społecznej roli i rangi edukacji geograficznej duże znaczenie mają negatywne opinie i stereotypy kształtowane przez wiele dziesięcioleci: nadal postrzegana jest jako wiedza opisowa, w znacznie mniejszym wymiarze wyjaśniająca i praktyczna. Głęboka specjalizacja w geografii jako nauce ma swoje odzwierciedlenie w programach kształcenia studentów, co przynosi negatywne skutki w strukturze ich wiedzy, znacząco ograniczając pełnienie jej syntetyzującej roli. Nie sprzyja to również szkolnej edukacji geograficznej. Społeczna rola edukacji geograficznej łączy się nierozerwalnie z pozycją geografii jako nauki. Im silniejsza geografia jako nauka, tym większe szanse na istotną rolę edukacyjną geografii szkolnej i odwrotnie. Istnieje wyraźna potrzeba wspólnoty geografów nie tylko na poziomie dyscyplin i subdyscyplin, ale również wspólnej troski o rozwój i wysoką jakość szkolnej i akademickiej edukacji geograficznej.