OSMANLI DÖNEMİ’NİN KAYNAĞINI GELENEKTEN ALAN MİZAH GAZETELERİNDE KÜLTÜREL SÜREKLİLİK

Abstract

Birey ve toplum arasindaki iletisim sonucunda paylasimlar ve kulturel uretimler meydana gelmektedir. Soz konusu paylasim ve uretimlerin muhafaza edildigi bellek, kulturel bellektir. Kulturel bellek, toplum kimliginin olusumunda onemli bir konumdadir. Bu konumu koruyabilmesi icin aktarilmasi gerekmektedir. Kulturel bellegin unsuru olan her verim ayni zamanda kulturel bellegin aktarilmasinda da gorevli olur yani kulturel sureklilik saglayicisidir. Bu calismada da Osmanli Donemi’nde cikarilan mizah gazetelerinin, gelenegin unsurlarini kullanarak kulturel surekliligi nasil sagladigi incelenmistir. Mizah, kendine has ifade tarzi ve icinden ciktigi toplumun kodlarini ustlenme ozellikleriyle kulturel surekliligi saglayan unsurlardan biridir. Tarih boyunca, daha ziyade performansa dayali sozlu kultur verimlerinin icinde kendine yer bulan mizah olgusu, yazili kulturun on plana cikmasiyla beraber mizah gazetelerinde kendini gostermistir. Osmanli toplumunda gazete, ozellikle mizah gazeteleri, toplumun yeni tanidigi bir iletisim aracidir. Toplum, yenilikleri kendi duyus ve dusunce dunyasina gore sekillendirerek kabullenir. Mizah gazeteleri de Osmanli toplumunda kabul gormek icin toplumun duyus ve dusunce dunyasina hitap ederek gelenekten faydalanmislardir. Karagoz, meddah, orta oyunu gibi geleneksel seyirlik turlerin ve fikra, destan, halk hikâyesi gibi sozlu kulturel verimlerin mizah tarzi, mizah gazetelerinin sayfalarinda kendini gostermektedir. Mizah gazetelerinin, toplumda yerlesmis olan geleneksel mizah tarzindan faydalanmasi, onlarin toplumda daha cabuk benimsenmesini saglamistir. Ayni zamanda mizah gazeteleri kulturel bellegin surekliligini saglayici arac haline gelmistir.