Znaczenie neutralności klimatycznej w systemie ochrony praw jednostki Republiki Federalnej Niemiec

Abstract

Celem niniejszego artykułu jest analiza wyroku Federalnego Trybunału Konstytucyjnego (FTK) w Niemczech wydanego w marcu 2021 r., w którym Trybunał orzekł, że osiągnięcie neutralności klimatycznej jest nowym, konstytucyjnym obowiązkiem władz publicznych. Przesłankami podjęcia niniejszych badań stał się nie tylko fakt przełomowego charakteru tego orzeczenia, ale także jego spodziewany wpływ na kształtowanie się nowej linii orzeczniczej w sprawach środowiskowych, których liczba w państwach europejskich sukcesywnie rośnie. W ramach badań należy zweryfikować hipotezę badawczą, że najnowsze orzecznictwo FTK pozwala na przyjęcie założenia, że postępujący proces ekologizacji praw człowieka w niemieckim porządku konstytucyjnym prowadzi do wyewoluowania nowej grupy uprawnień związanych z osiągnięciem neutralności klimatycznej. Ze względu na doniosłą rolę orzecznictwa FTK niniejsze badania stanowią głos w dyskusji nad aktualnymi wyzwaniami, z którymi musi mierzyć się judykatura w obliczu konieczności implementacji Europejskiego Zielonego Ładu, a także rolą i znaczeniem neutralności klimatycznej jako nowej wartości konstytucyjnej. W badaniach posłużono się metodą dogmatycznoprawną, przeprowadzono również analizę wybranego orzecznictwa FTK oraz Europejskiego Trybunału Praw Człowieka. Niniejsze rozważania prowadzą do konkluzji, iż w najnowszym orzecznictwie poświęconym kwestiom klimatycznym FTK koncentruje się przede wszystkim na ocenie konstytucyjności celów regulacji i przedsięwziętych środków służących terminowemu osiągnięciu neutralności klimatycznej. Należy jednak uznać, że w ciągu najbliższych lat zakres odpowiedzialności władz publicznych znacząco się zwiększy. Nie można wykluczyć, że po 2030 r. FTK będzie musiał ponownie zmierzyć się z pytaniem już nie tylko o celowość działania władz, lecz także efektywność przyjętych rozwiązań. W ocenie autorki do tego czasu sądowa, progresywna wykładnia przepisów Ustawy zasadniczej będzie potwierdzeniem rosnącego znaczenia neutralności klimatycznej jako nowej wartości o konstytucyjnym znaczeniu.