Prowizoryczny (substytutywno-dyspersyjny) status etyki w polskim systemie edukacji

Abstract

Przedmiotem niniejszego artykułu jest rzeczywiste – nie tylko formalne, ale i faktualne – usytuowanie etyki jako przedmiotu szkolnego w strukturze nadzorczo-zarządczo-organizacyjnej polskiego systemu edukacji. Celem badawczym tego tekstu jest wykazanie, za pomocą argumentacji opartej na rodzimej i zagranicznej literaturze naukowej, opiniotwórczych publikatorach oraz autorskiej eksploracji, że etyka jest – nie wiedzieć czemu – jedynym przedmiotem w systemie oświaty w Polsce, którego rachityczno-mgławicowy status można określić jako instytucjonalne rozproszenie lub inaczej jako dyspersyjną (nie)obecność. Metodologiczne instrumentarium mojej pracy stanowią komplementarne wobec siebie metody analizy i syntezy źródeł oraz danych, metoda analizy komparatystycznej, metoda interpretacji kontekstowej, metoda konstruktywistyczna oraz metoda egzemplifikacji. Linia argumentacyjna artykułu wiedzie kolejno od wykazania i analizy usytuowania etyki w obowiązującym w Polsce systemie prawno-oświatowym z jego konsekwencjami dla „ordopraktycznego” funkcjonowania etyki w realiach polskiej szkoły. W kolejnym kroku omawiam zagadnienie asynchronicznej dyferencjacji domeny etycznej w systemie oświaty, która powoduje jej parcelację i rozpad pomiędzy trzy nieskoordynowane ze sobą dziedziny: przedmiotowe, okazjonalne treści etyczne, wychowanie moralne oraz właściwe lekcje etyki. Oś artykułu stanowią rozważania poświęcone piwotalnemu charakterowi etyki w realiach polskiej edukacji. Najpoważniejszą jego konsekwencją jest jej zaledwie erzacowy status, obejmujący nie tylko prawo i uzus szkolny, ale również odbiór społeczny.