Walencja odczasownikowych nazw wykonawców czynności

Abstract

Łączliwość odczasownikowych derywatów zdradza ich status w obrębie kategorii nazw wykonawców czynności. Derywat może być elementem deskrypcji określonej, ta w sposób bezpośredni wskazuje na desygnat (odkrywca Ameryki = Krzysztof Kolumb; twórca Facebooka = Mark Elliot Zuckerberg). Osobną klasę stanowią nazwy specyfikujące wartość finalną czasownika, uzyskując tym samym sens jednokrotności: odkrywca penicyliny (Alexander Fleming), twórca Symfonii Patetycznej (Piotr Czajkowski). Jednak większość nazw wiąże obiekt wyznaczony konkretnym kontekstem bądź konsytuacją, nie znaczy to oczywiście, że ten obiekt stoi przy nazwie agentywnej, por. Jeżeli komuś sprzedaję obraz, to nabywca [obrazu] otrzymuje gwarancję trwałości mojego wyrobu. Nazwy zawodów zazwyczaj blokują wskazanie obiektu czynności, jest on wpisany w znaczenie derywatu, nie mówimy *piekarz chleba. Choć z innych powodów, blokady w ujawnianiu obiektu dotyczą również nazw osób o określonych skłonnościach bądź umiejętnościach (rozrabiacz, majsterkowicz,szperacz). Nazwy te dotyczą ugólnionych obiektów, wskazanie jednego z elementów zbioru tworzy wyrażenie nieakceptowalne, por. *majsterkowicz samochodzików, *żarłok kotletów, *pijak piwa. Forma obiektu czynności, który pojawia się obok derywatu, jest na ogół jednolita – to rzeczowniki w dopełniaczu, nawet wtedy, gdy w przeszłości miały inną postać (celowniki i narzędniki).