Synoptyczne uwarunkowania napływu mas powietrza arktycznego i zwrotnikowego nad Lubelszczyznę

Abstract

Celem opracowania jest charakterystyka częstości i uwarunkowań synoptycznych napływu mas powietrza arktycznego i zwrotnikowego nad obszar Lubelszczyzny. Ich występowanie w ujęciu regionalnym określono dla godziny 12 UTC na podstawie dolnych map synoptycznych PIHM/IMGW z okresu 1951-2010. Do oceny uwarunkowań synoptycznych napływu analizowanych mas powietrza wykorzystano kalendarz typów cyrkulacji dla Lubelszczyzny. Częstość napływu mas powietrza arktycznego w ciągu roku wynosiła 13,4%. Największy udział tych mas występuje wiosną, z maksimum w kwietniu (20,4%), najmniejszy zaś latem (w lipcu i sierpniu poniżej 5%). Rzadziej notuje się napływ powietrza zwrotnikowego (4,1% wszystkich dni w roku). Najczęściej nad Lubelszczyzną występuje ono w lecie (z maksimum w lipcu – 9,2%), natomiast najrzadziej w zimie (< 1%). W latach 1951-2010 zaznaczyły się istotne zmiany w częstości napływu nad Lubelszczyznę mas arktycznych (wzrost średnio o 8 dni na 10 lat) i zwrotnikowych (wzrost o blisko 3 dni na 10 lat). Udział mas arktycznych zwiększył się w zimie, jesieni i na wiosnę, mas zwrotnikowych zaś w lecie. We wszystkich porach roku największe prawdopodobieństwo występowania powietrza arktycznego notowano podczas typów cyrkulacji ze składową północną i północno-wschodnią, najmniejsze zaś w typach warunkujących adwekcję powietrza z południa i południo-zachodu. W przypadku powietrza zwrotnikowego największe prawdopodobieństwo jego wystąpienia notuje się podczas napływu powietrza z kierunków E-SE-S-SW. Niezależnie od pory roku, podczas występowania powietrza arktycznego i zwrotnikowego wykazano występowanie wyraźnych anomalii, zarówno temperatury powietrza na powierzchni izobarycznej 850 hPa, jak i średniej grubości warstwy powietrza między powierzchnią izobaryczną 850 i 1000 hPa.