Vztah afirmativní a negované formy adjektiv a substantiv z hlediska jejich valence

Abstract

Przy opracowaniu walencji przymiotników i rzeczowników w słowniku walencyjnym należy zdecydować, czy możliwe jest opracowanie w jednym haśle ich form twierdzących i zanegowanych, np. (ne)závislý, (ne)závislost. Oprócz różnic w znaczeniu form twierdzących i zanegowanych, takich jak volnost (‘wolność’) vs. nevolnost(‘nudności’), ich różna walencja prowadziłaby również do opracowania specjalnego hasła (por. ang. dependent on vs. independent of). Nasza analiza korpusowa pokazuje, że zanegowane formy czeskich przymiotników i rzeczowników mają, z pewnymi wyjątkami, identyczną walencję przyimkową, jak ich formy twierdzące (np. (ne)spokojený s čím, (ne)spokojenost s čím), ale ich częstotliwość jest różna. Przy przetwarzaniu form twierdzących i zanegowanych w jednym haśle, oprócz zwykłych przypadków, należy traktować w jednolity sposób zarówno mniej udokumentowane formy zanegowane i ich walencję (np. nevděčný za něco), jak i jak i przypadki, w których frekwencja i walencja formy zanegowanej przeważa nad formą afirmatywną (nepostradatelný pro někoho). AbstraktPři zpracování valence adjektiv a substantiv ve valenčním slovníku je třeba rozhodnout, zda je možné jejich afirmativní a negované formy zpracovat v jednom hesle, např. (ne)závislý, (ne)závislost. Kromě rozdílů ve významu afirmativní a negované formy, např. volnost (svoboda) vs. nevolnost (nepříjemný tělesný stav), by k vydělení zvláštního hesla vedla také jejich odlišná valence (srov. anglické dependent on vs. independent of). Naše korpusová analýza ukazuje, že negované formy českých adjektiv a substantiv mají až na výjimky stejnou předložkovou valenci jako jejich afirmativní formy (např. (ne)spokojený s čím, (ne)spokojenost s čím), liší se však jejich frekvence. Při zpracování afirmativních a negovaných forem v jednom hesle je vedle běžných případů třeba jednotným způsobem ošetřit jak méně doložené negované formy a jejich valenci (např. nevděčný za něco), tak případy, kdy frekvence negované formy a její valence naopak převažuje nad afirmativníformou (nepostradatelný pro někoho).