Cumhuriyet Modernleşmesinin Taşıyıcısı Olarak Mefkûreci Öğretmen

Abstract

Bu çalışma, Cumhuriyet dönemi Türk modernleşmesinin halka aktarılması sürecinin en önemli unsurlarından olan Cumhuriyet öğretmeni imgesini odağa almaktadır. Yaptığımız çalışmanın temel amacı; erken Cumhuriyet dönemi bağlamında Türk modernleşme sürecinin ülkenin en ücra köşelerindeki temsilcileri ve tatbik edicileri olan “Cumhuriyet öğretmenleri” gerçekliğini sorunsallaştırmak, bu dönemin öğretmen imgesinin oluşumunu anlamaya çalışmak ve bu imgenin içerimlerini ortaya koymaktır. Bu kapsamda çalışma nitel araştırma yöntemi çerçevesinde tasarlanmış ve çalışma verileri oldukça geniş bir alandan toplanmaya çalışılmıştır. Çalışma bu kapsamda giriş ve sonuç kısımları dışında üç ana başlıktan oluşmaktadır. Birinci başlıkta, Cumhuriyet dönemi Türk modernleşmesinin ideolojik ve politik temelleri takip eden başlıkta Cumhuriyet öğretmeni kimliğinin devlet söyleminden öğretmen dergilerine hangi özelliklerle inşa edildiği, son başlıkta ise Cumhuriyet öğ- retmeninin siyasal işlevleri tartışmaya açılmaktadır. Yapılan araştırma, toplumun yüzde sekseninin köylerde yaşadığı bir dönemde, modernleşme sürecinin en önemli unsurları olarak öğretmenlerin vazifelendirildiğini göstermektedir. Dönemin az sayıdaki öğretmen kadrosunu artırmak ve onları toplumu dönüştürme isteğiyle ülkenin en ücra köşelerine gönderebilmek ise zor bir hedeftir. Bu kapsamda, etkileri günümüze değin sürecek mefkûreci Cumhuriyet öğretmeni kimliğinin ön plana çıkarıldığı görülmektedir. Devlet söyleminde inşa edilen bu kimlik, dönemin öğretmenleri tara- fından da sahiplenilmiş, yeniden üretilmiş, idealize edilmiş bir kimlik özelliği göstermektedir.