Prawda/y (w) fotografii. Od obrazu rzeczywistości do rzeczywistości obrazu

Abstract

Problem “prawdziwości” fotografii zwyczajowo łączono z jej techniczną specyfiką i możliwościami. W głównej mierze chodziło o automatyzm fotografii oraz wnikliwość (dokładność) rejestracji rzeczywistości nieporównywalną z dyspozycjami tradycyjnych mediów obrazowych. Własności te – jak sądzono – determinowały “prawdziwe odwzorowanie” oraz charakterystyczną dla fotografii “zdolność poświadczania autentyczności”. Kryterium tej autentyczności, podobnie jak w dyskursach prawdy, wyznaczała zasada analogii i relacja zdjęcia wobec utrwalanej, pokazywanej rzeczywistości. W niniejszym tekście, inspirowanym kulturalizmem i paninterpretacjonizmem, założenie to zostało zakwestionowane. Nie odnosimy się bowiem do świata jako takiego, ile do sposobu, w jaki świat istnieje dla nas w obrębie pewnych uwarunkowań kulturowych, społecznych, dyskursywnych. W efekcie, również problem prawdy i prawdziwości fotografii konkretyzuje się w interpretacji i poprzez interpretacje. Zawsze w obrębie określonych strategii dyskursywnych oraz racji kulturowych wspólnot interpretacyjnych. Prawda i prawdziwość są zatem nieuchronnie zależne od kontekstu i dyskursywnie warunkowane. Przy tym podmioty interpretujące działają zgodnie z aktualnymi przesądzeniami wspólnot interpretacyjnych, które podzielają i uznają za swoje.