СОҢҒЫ ДӘУІРДЕГІ ЧАҒАТАЙ ЖАЗБА ТІЛ ӨКІЛІ НҰР МҰХАММЕД ӘНДЕЛІБТІҢ ҚИССА-ЙИ ФИРʽАВН ДАCTAHЫ

Abstract

“Andelib” mahlası ile eserler veren Nurmuhammed, Özbek ve Türkmen edebiyatının müşterek şairlerindendir. 1710/ 1711- 1770 yıllarında Harezm bölgesinde yaşadığı tahmin edilen şairin Yusuf u Züleyha, Leyla ve Mecnun, Sa’d Vakkas, Zeynü’l-arab, Baba Rûşen, Kıssa-yı Firʽavn, Oğuznâme gibi eserlerinin yanında şiirleri ve çevirileri de bulunmaktadır. Gazel, murabba, muhammes, müseddes ve tahmis nazım şekillerinde şiirler veren şair en çok tahmisleriyle tanınmıştır. Tahmislerini başta Ali Şir Nevâyî olmak üzere Câmî, Fuzûlî, Meşreb, Ubeydî gibi şairlerin gazellerine yazmıştır. Bugüne kadar şaire ait tam bir divan bulunamasa da şiirlerinden bazılarının bir araya toplandığı Beyazlar bulunmaktadır. Ayrıca Özbekistan Ebû Reyhan El-Birûnî Şarkşinaslık Enstitüsü Yazma Eserler Kütüphanesi’nde Şâhnâme-yi Dîvâne Andelib adı altında toplanmış şiirleri mevcuttur. Şair sadece telif eserler vermemiş aynı zamanda Tacikçe’den Mirza Hemdem destanını ve Arapçadan Nesîmî’nin şiirlerini Türkçeye aktarmıştır. Destan yazma geleneğinin 18. yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden biri olan Andelib’in eserleri üzerine çeşitli çalışmalar yapılmasına rağmen hâlâ hiç bir çalışmaya konu olmayan eserleri mevcuttur. Daha önce hiç bir çalışmaya konu olmayan Kıssa-yı Firʽavn hakkındaki bu çalışmada, önce Andelib’in hayatı hakkında bilgi verilecek ve şairin Özbekistan Ebû Reyhan El-Birûnî Şarkşinaslık Enstitüsü Yazma Eserler Kütüphanesi’nde bulunan eserleri tanıtılacaktır. Daha sonra bu çalışmanın konusu olan 3842/6 numarada kayıtlı Kıssa-yı Firʽavn adlı eserin dil özellikleri ve çeviri yazı işaretleri ile aktarılan metni verilecektir.