Yeni Tespitler Işığında Bitlis’te Kiliseden Camiye Dönüştürülen İki Yapı Örneği: Kireçtaşı Köyü Cami Ve Arıdağ Köyü Cami

Abstract

Tarihi kentler içerisinde Bitlis, coğrafi ve topografik özellikleriyle ele geçirilmesi zor bir kent niteliğini daima korumuştur. Anadolu Türk-İslam kentleşme aşamalarının tüm ayrıntılarını görebileceğimiz örnek bir tarihi kent olmanın yanı sıra, şehrin geçirdiği tarihsel olayları kentleşme içerisinde yer alan tarihi yapılardan takip etmek mümkündür. Osmanlının gayrimüslim tebaaya olan hoş görülü tutumunun somut bir ifadesi olan pek çok kilise, kent merkezinden kırsala kadar günümüze ulaşmış vaziyettedir. Kiliselerin bazıları atıl durumda ve tahribata açıkken birkaç örnekte olduğu gibi kiliseden camiye dönüştürülerek kullanılmaya devam edilmiştir. Anadolu kentleşmesi içerisinde çok eski bir gelenek olan dini imaretlerin ihtiyaç halinde yeniden işlevlendirilerek kullanılması aynı zamanda tarihi yapıların tahribattan yalıtılarak bir koruma sağlaması bakımından da oldukça önemlidir. Çalışma konumuzu oluşturan Bitlis- Kireçtaşı (Perhent) Camii ve Arıdağ (Kultık) Camileri ‘de benzer bir öyküye sahip “yeniden işlevlendirilmiş” yapılar olması açısından Bitlis tarihi yapı örnekleri içerisinde önemli bir farklılık ortaya koymaktadır. Arazi çalışmaları ile yeni bir tespit niteliğinde çalışmaya konu edilen tarihi yapıların, sanat tarihi disiplini içerisinde bilimsel metodolojiye bağlı kalınarak kiliseden camiye çevrilme sürecindeki mimari değişikliklere dikkat çekilmesi, Bitlis kültür varlıkları ve Anadolu örnekleriyle mukayesesi yapılması, daha önce bilinmeyen iki tarihi yapının literatüre kazandırılarak tanıtılması amaçlanmaktadır.