Hz. Osman’ın Ammâr b. Yâsir’i Cezalandırdığına Dair Rivayetlerin Belâzürî Özelinde Tahlil ve Tenkidi

Abstract

Islâm tarihi kaynaklarinda sahabe arasinda yasanan hadiseler hakkinda pek cok rivayet bulunmaktadir. Ancak bu rivayetlerin tamaminin sahih olmadigi ehlinin malumudur. Binaenaleyh bu tur tarihi rivayetlerin tahlil edilmesi, tenkide ve kritige tabi tutulmasi gerekmektedir. Cunku sahabe konusundaki dusunce ve kanaatlerimiz, basta Kur’an’in anlasilmasi olmak uzere Islâm’in kaynak, kavram ve kurumlariyla ilgili anlayisimizi belirleyecek ve dini telakkimize de dogrudan yansiyacaktir. Bu durumda arastirmacilarin vazifesi, sahabe ile ilgili rivayetlerin sahih olanlarini tespit etmek ve bu sahih rivayetler isiginda dogru degerlendirmeler yapmaktir. Bu calismada, sahabenin onde gelenlerinden Ammâr b. Yâsir hakkindaki bazi haberler, ozellikle Halife Hz. Osman’in ona karsi sergiledigi tutum ve tavirlar ile ilgili olarak ilk donem Islâm tarihcilerinden Belâzuri’nin derledigi rivayetler elestirel bir bakis acisiyla ele alinmakta, sened ve metin acisindan tenkide tabi tutularak incelenip degerlendirilmektedir. Bu baglamda Hz. Osman’in Ammâr’i dovdugune veya Medine’den surgun etmek istedigine dair nakledilen rivayetlerin bir kisminin senedlerinin sâkit oldugu, bazilarinin ise sened acisindan sahih olmadigi ve daha ziyade Şii temayullu oldugu vurgulanmaktadir. Mezkur rivayetlerin icerik acisindan da birbirleriyle uyusmayip tenkide ve tartismaya acik oldugu ve bu rivayetlerden hareketle yapilan yorum ve yaklasimlarin saglam delillere dayanmayip isabetli olmayan bir kisim iddialardan ibaret oldugu okuyucularin dikkatine sunulmaktadir. Amac, bazi sahabilerin birbirlerine karsi  tutum ve tavirlari hakkinda daha dogru ve gercekci degerlendirmeler yapilmasina imkân saglamak ve Islâm toplumunda yasanan bazi sorunlarin sebep ve sonuclarinin daha saglikli tahlil edilmesine yardimci olmaktir.