LANGUAGE METHODS OF THE ḤANAFİ JURİST ḤUSĀM AL-DĪN AL-SİGHNĀQĪ

Abstract

Bu araştırmamızda, dil alanında çalışma yapmış kimi fakihin dile yaklaşımlarını ele alacağız. Fakih olup, dil alanında yapmış olduğu çalışmalar ile ün yapmış âlimlerin dil kurallarının gelişmesine ya da bu kurallar ile fıkıh alanına katkı sunabilmiş mi bakacağız? Daha ötesi bu alanda çalışma yapanlar, dilin o nezih yerini değiştirip dilin ana düşünce ve kurallarından uzaklaşmış olabilirler mi? Bu soruya cevap verebilmek için örnek olarak h.711 yılında vefat eden, en-Nihâye fî şerḥi’l-Hidâye ile el-Vâfî fî şerhi Uṣûli’l-fıḳh kitaplarının müellifi Hüsâmeddin es-Siğnâki’yi inceledik. Ünlü Hanefi fakihlerinden olan es-Sığnâkî, fıkıh alanındaki uzmanlığının yanı sıra sarf ve nahiv konularını da içeren Arap dili alanında telif ettiği eserleriyle de dikkat çekmektedir. Sarf ve Nahiv ilimlerinin kolaylaştırılması faaliyetlerinde önemli bir role sahip olan Hüsâmeddin es-Siğnâki, Zemahşerî'nin el-Mufassal kitabını şerh ederek nahiv alanında el-Muvassal fi Şerhi’l-Mufassal adlı eseri, sarf ilminde de en-Necâḥu’t-Tâlî Tilve’l-Merâh kitabıyla dikkat çekmektedir. Fıkıh alanındaki yetkinliğini kullanarak dilsel konuların yorumlanması ve delillerin araştırılması yöntemleriyle kendisinden önce ve sonra gelenlere dilsel alanda ışık tuttuğu anlatımlarıyla “illet” kavramının da “illetine” varılması gerektiğini söyleyerek; Mübteda, Haber ve Fail’in ref edilmeleri konusun yanı sıra Mefullerin ve Hâl konusunun nasb edilmesi, Muzari fiilin önüne nasb yada cezm eden edatlar gelmeksizin merfu olması gibi konulara değinerek, sebebin sebebi yada illetin illeti gibi konuları ele alması dikkat çekicidir. Bu araştırmamızda es-Siğnâki’nin kısa biyografisinin yanı sıra nahiv usulleri alanındaki özet görüşleri ile nahiv ilminde yazdığı el-Muvassal fi Şerhi’l-Mufassal, sarf alanında yazmış olduğu en-Necâḥu’t-tâlî tilve’l-Merâh kitapları hakkındaki görüşleri, tutumu ve ulaştığı sonuçların değerlendirilmesini ele alacağız.