Kassâb el-Kerecî’nin Nüketü’l-Kur’ân’ında Usûl Arayışları: Muhalif Gördüğü Gruplara Eleştirileri Özelinde

Abstract

İslam tarihinde te’vil, muhtelif grupların Kur’ân’ı yorumlamalarını ifade eden bir kavramdır. Ortaya konan farklı te’vîl yollarının, hangisinin doğru ya da yanlış olduğuna yönelik tarifler, alimlerin usûl arayışında olma çabalarının bir göstergesidir. Usûl arayışında olan alimler arasında bulunan Kassâb el-Kerecî (ö. 360/970?) Nüketu’l-Kur’ân’ında muhalif gördüğü grupların yorumlama biçimlerini tahlil etmiş, onların hangi delilleri yanlış kullandığını ve hangi kaideleri ihlal ettiklerini göstermiştir. Bu doğrultuda müellif kimi zaman farklı grupların nasıl yanlış te’vîl yaptığını kimi zaman ise hangi te’vîl biçiminin doğru olduğunu göstermiştir. Kerecî’yi tefsirde usûl arayışına sevk eden nedenler bulunmaktadır. Bunlar arasında Kerecî’nin kendi kimliği ile yaşadığı dönemdeki siyasî ve itikadî arka plan gösterilebilir. Müellifin ortaya koyduğu formel biçimler çeşitli olgular altında sıralanabilmektedir. Bunlar arasında kavramların semantik alanının görmezden gelinmesi, mecâz’ı açıklamada hataya düşme, metnin bağlamını görmezden gelme ve mantık kaidelerini ihlal bulunmaktadır.