Envârü l Hikem ve ki li birleşik cümleler üzerine

Abstract

Bu makalede, Ozbekistan Ilimler Akademisi, Ebu Reyhan El-Biruni Şarksinaslik Enstitusu Yazma Eserler Kutuphanesi, 11876 numarada kayitli olan “Envâru’l-Hikem” adli eserde gecen ki’li birlesik cumleler incelenmistir. Dogu Turkcesiyle 16-17. yuzyillar arasinda kaleme alindigi ve Cagatay Turkcesinin klasik sonrasi donemine ait oldugu tespit edilen bu mensur eser, toplam 165 hikmetten olusmaktadir. Calismada oncelikle eserin kisa bir tanitimina, dil ozelliklerine ve anlatimin somutlastirilmasi icin basvurulan ifadelere yer verilmis; daha sonra ayrintili bir sekilde ki’li birlesik cumleler incelenmistir. Bu cumleler; yardimci cumlenin/cumlelerin ana cumle icerisindeki durumuna gore siniflandirilmis ve yardimci cumlenin/cumlelerin ana cumlenin dogrudan bir ogesi oldugu orneklerde tercih edilen “kip ekleri”ne dikkat cekilmistir. Tanim ve aciklama cumlelerinde gereklilik ifadesinin kullanimi neticesinde karsimiza cikan kerek ki’li yapilar ise ele alinan bir diger konudur.