I.DÜNYA SAVAŞI’NDA ERMENİLER ve ERMENİLERE YÖNELİK UYGULAMALAR: ADIYAMAN ÖRNEĞİ

Abstract

Birinci Dunya Savasi, dunya tarihi acisindan oldugu kadar Turk tarihi acisindan da buyuk bir onem arz etmektedir. Zira bu savas Osmanli Devleti icin son savasi olmanin otesinde bugun de tartisilmakta olan bazi problemlere neden olmustur. Bu problemlerden birisi de Ermeni sorunudur. Zira I.Dunya Savasi’ni firsat olarak degerlendiren Ermeniler, Osmanli Devleti’ne karsi ayaklanmis, gonullu ordular kurarak Rus ordusuna her turlu yardimi saglamistir. Osmanli Devleti de gerekli tedbirleri alma yoluna gitmistir. Fakat Ermenilerin isyan hareketlerine devam etmesi uzerine Osmanli Devleti, once bazi Ermeni liderlerini tutuklamis akabinde sevke tabi tutmustur. Sevk esnasinda gorevini kotuye kullanan veya ihmal edenler hakkinda gerekli tedbirler alinmis ve cezalandirilmislardir. Bugun ise bu durum farkli siyasi amaclar dogrultusunda kullanilmakta ve Turkiye bu konuda mahkum edilmeye calisilmaktadir. Donem ile ilgili kaynaklar degerlendirildiginde sevk ve iskân sirasinda bazi olumsuzluklarin yasandigi gorulmekle beraber Osmanli ricalinin gerekli tum tedbirleri alma yoluna gittigi gorulmektedir. Bu dogrultuda yanlisi veya ihmali gorulenler siddetle cezalandirilmis ve olumsuz hadiselerin yasanmasi engellenmeye calisilmistir. Bu noktada Kâhta Kaymakami Hakki Bey ve Besni Kaymakami Edhem Kadri Bey gorevlerini ihmalden yargilanmis ve gorevlerinden azledilmislerdir. Bu calismada amac; I.Dunya Savasi yillarinda sevk ve iskân (tehcir) sirasinda yasanan hadiselerin soykirim olmadigini Adiyaman orneginden hareketle ortaya koymaya calismaktir. Calismada arsiv belgeleri, donemin gazeteleri ve ikincil kaynaklar kullanilarak donemin aydinlatilmasi noktasinda katki saglanmasi hedeflenmektedir.