İBN-İ HALDUN'UN GÖRÜŞLERİNİN OSMANLI İKTİSAT İLMİNE ETKİLERİ -RİSÂLE-İ TEDBÎR-İ 'UMRÂN-I MÜLKÎ'YE GÖRE -

Abstract

Osmanli Devleti’nin farkli donemlerinde devlet duzeninde yasanan aksakliklari ve bunlarin cozum yollarini ortaya koymak gayesiyle cesitli islahatnameler, risaleler ya da raporlar hazirlanmistir. Degisen sartlar goz onune alindiginda, ilk donemlerdeki daha cok askeri bozulmalari ele alan risalelerden farkli olarak, 19. yuzyilda hazirlanan bazi risaleler, iktisadi dusunceyi ilgilendiren gorusleri kapsamakta ve bu yonde teklifler sunmaktadir. Bunlardan birisi de, Risâle-i Tedbir-i ‘Umrân-i Mulki basligini tasiyan elyazmasidir. Viyana Milli Kutuphanesi’nde bulunan ve muhtemelen tek nusha olan bu eser, donemin iktisadi dusuncesine isik tutacak mahiyettedir. 1833 yilinda kaleme alinmis oldugu anlasilan ve Osmanli Devleti’nde iktisadi dusunce tarihi bakimindan mevcut kaynaklar icerisinde ilk telif eser olarak nitelendirilebilecek bu elyazmasi, esas olarak politik ekonomiye dair bilgiler ihtiva etmekte ve bazi bolumlerinde yer yer Ibn-i Haldun’a ait goruslere de yer vermektedir. Bircok disipline konu olan gorusleriyle Ibn-i Haldun’un iktisadi ve mali gorusleri de onem arz etmektedir. Bu acidan Osmanli Devleti’nde telif olunan ilk iktisat elyazmasinda Ibn-i Haldun’a ait fikirlerin yer almis olmasi dikkate degerdir. Bu sebeple, ele alinan calismanin baslica amaci, Risâle-i Tedbir-i ‘Umrân-i Mulki ’nin muellifinin Ibn-i Haldun’a ait aktardigi gorusleri ve elestirileri ortaya koymaktir.