Między deportacją a repatriacją. Granice w relacjach i wspomnieniach Sybiraków – ofiar deportacji w głąb ZSRR z lat 1940–1941

Abstract

Wspomnienia i relacje ofiar radzieckich zsyłek to wartościowe źródło wiedzy o tragicznych losach obywateli polskich na Wschodzie, ale także o ich życiu na terenach pogranicza II RP. Wykorzystując bogactwo ich treści analizuję problem granic i ich przekraczania w okresie od deportacji w latach 1940–1941 do repatriacji w 1946 r. Interesują mnie przede wszystkim granice polityczne – te pomiędzy Polską a ZSRR. Jak wiemy, w okresie II wojny światowej uległy one zmianie. Refleksje towarzyszące Sybirakom podczas ich przekraczania w konkretnych okolicznościach politycznych w czasie deportacji, a następnie repatriacji znalazły swoje odbicie w materiale wspomnieniowym. Stosunek zesłańców do przekraczania zmieniających się granic pomiędzy Polską a ZSRR zależał bowiem przede wszystkim od ich własnych doświadczeń (sprzed wojny oraz czasów zsyłki) oraz perspektyw życiowych.