Tahran Deklarasyonu ve Sonrası: Türkiye-Brezilya Küresel Ortaklığının Yükselişi ve Gerileyişi

Abstract

2000’lerin ilk on yilinda, Turk dis politikasinda dunyanin cesitli bolgeleri ile siyasal ve ekonomik iliskilerin gelistirilmesi amaci ile acilim politikalari baslatilmistir. Bu cercevede 2006, Latin Amerika ve Karayipler Yili ilan edilmistir. Brezilya da benzer sekilde 2003 sonrasinda kuresel duzeyde ortaklarini cesitlendirmeye yonelmistir. Karsilikli bolgesel acilim politikalari ve hedef bolgelerde guvenilir ortaklar bulma cabasiyla uyumlu olarak, 2006’dan itibaren Turkiye-Brezilya iliskileri, ozel bir ilerleme donemine girmistir. Bu donemde diplomatik, ekonomik, toplumsal ve kulturel iliskiler gelismistir. Iki ulkenin bolgesel acilimlari buyuk olcude ekonomik iliskilerin gelistirilmesi hedefi esliginde yurutulurken, yukselen gucler olarak uluslararasi sistemde rol oynama istekleri; iki ulkeyi Tahran Deklarasyonu ve Medeniyetler Ittifaki gibi kuresel captaki girisimlerde birlikte hareket etmeye ve genel olarak dunya barisini desteklemeye yonelik bir is birligine yoneltmistir. Bu donemde Turkiye ve Brezilya’nin onemli roller ustlendigi uc diplomatik girisimden soz edilebilir. Bunlar; Turkiye-Brezilya-Iran ortakliginda gelistirilen Tahran Deklarasyonu, her iki ulkenin de onemli paydaslar olarak yer aldiklari Medeniyetler Ittifaki Projesi ve Turkiye, Brezilya ve Isvec tarafindan baslatilan Baris Insasinda Uclu Dayanisma girisimidir. Bu calisma, 2006 sonrasi Turkiye-Brezilya iliskilerini; ikili iliskilerin ve karsilikli bolgesel acilimlarin seyri cercevesinde incelemektedir. 2006-2013 doneminde gelisen iliskiler, 2013 sonrasinda her alanda bir gerileyis surecine girmistir. Bu calisma, Brezilya’da ortaya cikan ulke ici siyasal ve ekonomik sorunlarin yani sira cografi uzaklik ve ekonomik is birligi potansiyelinin kisitli olusunun iki yukselen guc arasinda kalici bir ortaklik kurulmasini zorlastirdigini ortaya koymaktadir.