İnsani Güvenlik Kavramı Bağlamında Çevre Güvenliği

Abstract

Guvenlik calismalari Soguk Savas’in sona ermesinden sonraki donemde giderek genisleyen bir gunde­me sahip olmustur. Bu makalede genisleyen guvenlik gundeminde yer alan insani guvenlik kavrami baglaminda cevresel guvenlik konusu incelenecektir. Calisma oncelikle insani guvenlik kavraminin ne zaman ortaya ciktigini ve farkli insani guvenlik tanimlarindan bahsetmektedir. 1994 yili Birlesmis Milletler Kalkinma Raporu insani guvenlik kavraminin ortaya cikisi acisindan donum noktasi olurken, tanimlar arasinda iki tanesi agirlik kazanmistir. Genis tanimlamada yoksulluk ve kalkinma temel dinamikler olarak alinirken dar insani guvenlik tanimlamasinda fiziki siddetin kullanilmasi baz olarak alinmistir. Ote yandan, insani guvenlik etrafindaki tartismalarin onemli olcude normatif ve kuramsal boyutlara sahip oldugu gorulmektedir. Bu sebeple makale baslica uluslararasi iliskiler teorilerinin in­sani guvenlik olgusuna nasil baktiklarina da yer vermektedir. Realist teoriler insani guvenlik kavrami ile ilgilenmezken liberal, insaci ve elestirel kuramlarin insani guvenlik olgusu ile ilgili olduklari gorul­mektedir. Calismanin daha sonraki bolumu basta kuresel isinma olmak uzere cesitli cevre sorunlarinin insani guvenlik ve devletlerarasi iliskiler acisindan nasil tehlike olusturduklarini analiz etmektedir. Bu baglamda onemli bir konu cevresel guvensizlik ya da cevre felaketlerinden kaynaklanan devlet ici ve uluslararasi goclerin devletlerin istikrarini bozabilecek olmasi ve devletlerarasi catismalara yol acabilme­sidir. Cevresel guvenlik sorunlari Darfur ve Suriye’de oldugu gibi sicak catismalarin ortaya cikmasinda onemli bir etkiye sahip olabilmektedirler. Calismanin sonuc kismi, insani guvenlik ve cevresel guvenlik kavramlarinin guvenlik calismalari alanindaki potansiyeli ve sinirliliklarina dair cesitli oneri ve elesti­rilere yer vermektedir.