Osmanlı İmparatorluğu’nun Avrupa’dan Geri Çekiliş Sürecinde Osmanlı, Habsburg, Erdel Dış Politikası ve Diplomasisi

Abstract

II. Viyana kusatmasinin basarisizlikla sonuclanmasiyla Osmanli Imparatorlugu’nun Macar topraklarindan geri cekilme sureci baslamis, bolge tarihini artik Habsburg egemenliginin Karpat Havzasi’nda yayilmasi belirlemistir. Habsburg seferlerinde eski Macar Kralligi topraklarinin casar idaresinde birlestirilmesi amaclanirken, ozellikle Budin’in alinmasindan sonra Erdel, kralligin son parcasi olarak gorulmustur. Ele alinan donem boyunca yonetimi I. Mihaly Apafi’den Imre Thokoly’ye gecen Erdel Beyligi, Habsburg ve Osmanli imparatorluklari arasinda kalmistir. Bu bakimdan her iki kuvvetin de isteklerini yerine getirmeye calisan; politik bakimdan zayiflamis bir yapilanmadir. Ne var ki, amaci her seyden once hukuki varligini devam ettirmek oldugundan bolgede etkin konuma gelen Viyana idaresinden garanti vesikalari elde etmeyi basarmistir. Buna mukabil Bâb-i Âli’de de Erdel uzerindeki hâkimiyetin surdurulmesine yonelik belgeler kaleme alinmistir. Cizilen cerceve itibariyle calismanin amaci, soz konusu belgeleri analiz ederek Osmanli egemenliginin Macar topraklarindan ayrildigi bir donemde, eskinin guclu, simdinin ise varolus mucadelesi veren vasal Erdel Beyligi’nin politik durumunu yansitmaktir. Boylelikle XVIII. yuzyila son veren Karlofca Antlasmasi’nin Avrupa’da yarattigi politik ve ekonomik donusumun temellerine ve uc devlet arasindaki diplomasiye isik tutulmak istenmistir.