Mütareke Döneminde II. Ordu (Yıldırım) Kıtaat-ı Müfettişliği

Abstract

Mondros Mutarekesi geregi ordular lagvedilince Osmanli ordusu yeniden duzenlemeye tabi tutulmus­tur. Anadolu’nun Mutareke’den sonra dusmanlar tarafindan isgal edilecegini ongoren Osmanli yone­ticileri, vatanin kurtarilmasina yonelik olarak ordu mufettisligi teskilatinin kurulmasini kararlastirmis­lardir. Bu teskilatinin kurulmasiyla, Osmanli Ordusu gorunuste seferi kadro duzeninden hazeri kadro teskilatina geri donmustur. Mufettis olarak atanan kisiler vatanperver ve padisahin ve hukumetin guvenini kazanmis ki­silerdi. Bu mufettisliklerden birisi de bu donemle ilgili yapilan calismalarda goz ardi edilen Mersin­li Cemal Pasa’nin riyasetindeki II. Ordu(Yildirim) Kitaat-i Mufettisligidir. Hâlbuki Cemal Pasa da ayni donemde Mustafa Kemal Pasa ile benzer bir vazifede bulunmustur ve Mutareke sonrasi millet ve memleketin kurtarilmasi bakimindan oldukca muhim bir vazife ifa etmistir. Ustelik Mustafa Ke­mal Pasa’nin yaptigi isin tarihi surecteki yerinin ve oneminin kavranmasi bakimindan da II. Ordu Mufettisligi, incelemeye deger bir rol oynamistir. Merkezi Konya olan mufettisligin sorumluluk ala­ninda Izmir, Konya, Ankara, Kastamonu, Antalya, Kayseri, Eskisehir, Kutahya, Afyon mintikasi yer almaktaydi. Bu mintika, Ingiliz, Fransiz, Italyan ve Yunan tesir bolgesinde bulunmasi bakimindan oldukca onemliydi. II. Ordu Mufettisligi, vatanin kurtarilmasina yonelik faaliyetlerin yurutulmesinde, sorumlu­luk sahasiyla ilgili olarak guvenligin saglanmasinda, duzensizliklerin sebeplerinin tespiti ve onlenme­sinde, istihbarat faaliyetlerinde, milli birlik ve butunlugun saglanmasinda ve dusmana karsi direnis ruhunun guclenmesinde cok onemli roller oynamistir. Bu calismada, Mutareke doneminde II. Ordu Mufettisliginin rolu, ozellikle arsiv belgelerine gore aydinlatilmaya ve degerlendirilmeye calisilmistir.