BİLİNMEYEN BİR TEŞEBBÜS: OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN SON DÖNEMİNDE HALK AĞZINDAN TÜRKÇE SÖZ DERLEME ÇALIŞMALARI

Turkiyat Arastirmalari Dergisi-Journal of Studies in Turkology Pub Date : 2022-12-21 DOI:10.21563/sutad.1222343

Ebubekir Kekli̇k

{"title":"BİLİNMEYEN BİR TEŞEBBÜS: OSMANLI İMPARATORLUĞU’NUN SON DÖNEMİNDE HALK AĞZINDAN TÜRKÇE SÖZ DERLEME ÇALIŞMALARI","authors":"Ebubekir Kekli̇k","doi":"10.21563/sutad.1222343","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Osmanlı İmparatorluğu’nda, halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin derlenmesiyle ilgili hiçbir resmi girişimde bulunulmadığı sanılır. Ancak arşiv belgelerinden, biri II. Abdülhamid biri İkinci Meşrutiyet dönemlerinde olmak üzere “bilinmeyen iki teşebbüsün” bulunduğu anlaşılmaktadır. Halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin tespit ve derlenmesi konusu ilk olarak 1894’te, kendini Bosnalı bir muhacir olarak tanıtan Ethem isimli meçhul birinin teklifiyle başlar. Sadrazam Cevad Paşa’nın şahsi girişimi sonucu bu tarihte, vilayet maarif idarelerine halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin derlenerek cetvellere kaydedilmek suretiyle merkeze gönderilmesi yönünde bir genelge gönderilir. Ancak bu ilk teşebbüs Sultan II. Abdülhamid’in konuya şüpheyle yaklaşması ve Maarif Nezaretinin ilgisizliği sebebiyle sonuçsuz kalır. Halk dilinde yaşayan fakat sözlüklere girmemiş kelimelerin derlenmesi düşüncesi İkinci Meşrutiyet döneminde Bilgi Mecmuası müdürü Celal Sahir’in girişimleri sonucu yeniden gündeme getirilir. 1914’te vilayetlere, Türkçe kelimelerin derlenmesiyle ilgili, hemen hemen 1894’teki genelgenin aynısı olan yeni bir genelge gönderilir. Maarif Nezaretine vilayetlerden derleme cetvelleri gelmeye başlar. Ancak vilayetlerden derleme cetvellerinin geldiğine dair üst yazılar Maarif Nezaretinde kalırken cetveller Celal Sahir’e gönderilir. Derleme cetvelleri daha sonraki tarihlerde Maarif Nezareti tarafından Celal Sahir’den talep edilir fakat Celal Sahir’in ne cevap verdiğine veya cevap verip vermediğine dair dosyada kayıt yoktur. Celal Sahir sonraki dönemde de bu konuda hiçbir açıklama yapmaz.","PeriodicalId":41528,"journal":{"name":"Turkiyat Arastirmalari Dergisi-Journal of Studies in Turkology","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-12-21","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Turkiyat Arastirmalari Dergisi-Journal of Studies in Turkology","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.21563/sutad.1222343","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"","JCRName":"","Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Abstract

Osmanlı İmparatorluğu’nda, halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin derlenmesiyle ilgili hiçbir resmi girişimde bulunulmadığı sanılır. Ancak arşiv belgelerinden, biri II. Abdülhamid biri İkinci Meşrutiyet dönemlerinde olmak üzere “bilinmeyen iki teşebbüsün” bulunduğu anlaşılmaktadır. Halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin tespit ve derlenmesi konusu ilk olarak 1894’te, kendini Bosnalı bir muhacir olarak tanıtan Ethem isimli meçhul birinin teklifiyle başlar. Sadrazam Cevad Paşa’nın şahsi girişimi sonucu bu tarihte, vilayet maarif idarelerine halk arasında kullanılan Türkçe kelimelerin derlenerek cetvellere kaydedilmek suretiyle merkeze gönderilmesi yönünde bir genelge gönderilir. Ancak bu ilk teşebbüs Sultan II. Abdülhamid’in konuya şüpheyle yaklaşması ve Maarif Nezaretinin ilgisizliği sebebiyle sonuçsuz kalır. Halk dilinde yaşayan fakat sözlüklere girmemiş kelimelerin derlenmesi düşüncesi İkinci Meşrutiyet döneminde Bilgi Mecmuası müdürü Celal Sahir’in girişimleri sonucu yeniden gündeme getirilir. 1914’te vilayetlere, Türkçe kelimelerin derlenmesiyle ilgili, hemen hemen 1894’teki genelgenin aynısı olan yeni bir genelge gönderilir. Maarif Nezaretine vilayetlerden derleme cetvelleri gelmeye başlar. Ancak vilayetlerden derleme cetvellerinin geldiğine dair üst yazılar Maarif Nezaretinde kalırken cetveller Celal Sahir’e gönderilir. Derleme cetvelleri daha sonraki tarihlerde Maarif Nezareti tarafından Celal Sahir’den talep edilir fakat Celal Sahir’in ne cevap verdiğine veya cevap verip vermediğine dair dosyada kayıt yoktur. Celal Sahir sonraki dönemde de bu konuda hiçbir açıklama yapmaz.

查看原文本刊更多论文

这是下一个人的最后一个沙丘中的下一个人刺穿者的第一段文字

在奥斯曼帝国，我认为我对土耳其语在人民中的使用没有任何官方倡议。然而，其中一个档案是II。Abdülhamid认为，在第二次商业活动期间，他是“两位不知名的专家”。1894年，识别和绘制人们使用的土耳其语单词的第一个问题始于一个名为Ethem的波斯尼亚记者的提议。因此，Sadrazam Cevad Paşa的个人倡议已被发送到该中心，以便起草人们使用的土耳其语单词，这些单词以书面信件的形式书写。苏丹二世。Abdülhamid对此事的怀疑和Maarif Nezaret的利益是不可避免的。在Celal Sahir主任的倡议“信息第二业务Mecmua”期间，将重新更新公共语言中的单词，但不输入单词。1914年，新一代土耳其语单词可以发送到村庄，与1894年直接相同。Masarif Nezaret开始讨论案件。然而，这些村庄的文本将被发送到Celal Sahir，而它们仍留在Maarif河中。Marshall Nezareti要求提供绘图表，但没有记录Celal Sahir回复或未回复的内容。塞拉尔·萨希尔在未来不会对此做出任何解释。

本文章由计算机程序翻译，如有差异，请以英文原文为准。

求助全文

约1分钟内获得全文求助全文

来源期刊

Turkiyat Arastirmalari Dergisi-Journal of Studies in Turkology HUMANITIES, MULTIDISCIPLINARY-

自引率

0.00%

发文量