Endo- i egzogeniczne przyczyny marginalizacji Stronnictwa Demokratycznego w latach 90. XX wieku

Abstract

Przedmiotem badań jest Stronnictwo Demokratyczne, które powstało jeszcze w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej. Po II wojnie światowej było jednym z elementów polskiego systemu partyjnego. Celem opracowania jest prezentacja wewnętrznych i zewnętrznych czynników, które miały wpływ na marginalizację polityczną SD w latach 90. XX wieku. Zebrano w jedną całość i uzupełniono rozproszone w różnych opracowaniach autora uwagi dotyczące tytułowej problematyki oraz dokonano ponownej interpretacji. Kryzys przywództwa w partii, brak konsekwencji w podejmowanych działaniach, likwidacja zasobów prasowych, konflikty w relacjach kierownictwa SD z instancjami terenowymi, odpływ członków, rozpad komitetów i kół, słaba znajomość zasad demokracji, niezdolność do przygotowania atrakcyjnej oferty programowej, częste zmiany partyjnych liderów – to najważniejsze przyczyny wewnętrzne, które przesądziły o marginalizacji politycznej SD. Istotne były tu też względy zewnętrzne. Przede wszystkim funkcjonowanie w warunkach systemu partii hegemonicznej nie sprzyjało rozwojowi organizacyjnemu, kadrowemu i programowemu, co musiało powodować różne deformacje. Po 1989 roku, w warunkach swobodnego kształtowania się systemu partyjnego, nowe ugrupowania oskarżały SD o współpracę z PZPR i legitymizowanie systemu politycznego PRL; pamiętali też o tym wyborcy. Wszystkie podejmowane w takich warunkach przez tę partię działania polityczne kończyły się porażką i potęgowały wewnętrzny kryzys.