Sovyetler Birliği’nde Lenin’in Kişilik Kültü: ‘Kitap Okuma’ ve ‘Bilgi Edinimi’ Üzerine Kavramsal Analizi

Abstract

20. yüzyılda Avrupa’da iktidara gelen Komünizm, Nazizm, Faşizm ve Falanjizm gibi ideolojilerin yönetiminde pek çok liderin kişilik kültü meydana getirilmiştir. Bunlar içerisinde öne çıkan ve uzun erimli olanlardan biri de Sovyetler Birliği’nin kurucusu Vladimir İlyiç Lenin’in kişilik kültüdür. Sovyetler Birliği’nin var olduğu yıllar süresince (1922-1991) Lenin’in kişilik kültü de varlığını korumuştur. Sovyetler Birliği’nde Lenin’in kişilik kültü, üretimin teşvik edilmesinden, Komünizm ideolojisinin propagandasına kadar çeşitli amaçlar doğrultusunda kullanılmıştır. Sovyetler Birliği halkının kitap okuma alışkanlığının şekillenmesinde de Lenin’in kişilik kültünden yararlanılmıştır. Çalışmada Sovyetler Birliği’nde Lenin’in kişilik kültünün Sovyetler Birliği halkının kitap okuma alışkanlığının ve bilgi ediniminin şekillenmesindeki rolü ve bilgi ediniminin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla kitap okuma alışkanlığı boyutunda Lenin’in kişilik kültünü konu alan posterler, göstergebilim yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında, posterlerde Lenin’in fikirlerinin ve devlet ideolojisinin özdeşleştirildiği ve ideolojinin yerleştirilmesi sürecinde Lenin’in düşüncelerini yansıtan kitapların okunmasının teşvik edildiği ortaya çıkarılmıştır. Genel olarak değerlendirildiğinde Lenin’in kişilik kültü üzerinden Sovyetler Birliği halkına kitap okuma alışkanlığı kazandırılması ve bilgi edinimi; bunun yanında hangi veya ne tür kitapları okuması gerektiği vurgulanarak kitap okuma kültürünün de şekillendirilmeye çalışıldığı sonucuna ulaşılmıştır.