Natural and synthetic toxic substances occurring in agricultural plants and their products

Abstract

Rośliny rolnicze i ich produkty stanowią ważny element diety każdego człowieka. Obok niezbędnych i cennych substancji budulcowych i energetycznych mogą zawierać substancje toksyczne powstające podczas uprawy, zbioru, przetwarzania, przechowywania i transportu. W grupie naturalnych toksyn można wyróżnić alkaloidy stanowiące pierwotne metabolity wytwarzane przez rośliny oraz mykotoksyny będące wtórnymi metabolitami grzybów pleśniowych. Do syntetycznych substancji należą zanieczyszczenia pozostałościami środków ochrony roślin. Alkaloidy występują w wielu gatunkach roślin rolniczych m.in. Brassicaceae, Fabaceae, Leguminosae i Solanaceae, a najczęściej spotykanymi alkaloidami są atropina i skopolamina m.in. w produktach zbożowych, herbatach ziołowych i warzywach strączkowych. Mykotoksyny są produkowane przez trzy rodzaje grzybów pleśniowych – Aspergillus, Penicillium i Fusarium. Regularnie występują w zbożach i paszach oraz ziołach np. aflatoksyna B1, ochratoksyna A, trichoteceny. Pozostałości substancji czynnych środków ochrony roślin wykrywane z największą częstotliwością to fungicydy np. boskalid, imazalil, fludioksonil oraz insektycydy np. acetamipryd, w głównej mierze w owocach, rzadziej w warzywach. Przedmiotem pracy była meta-analiza publikacji naukowych dotycząca naturalnych i syntetycznych substancji toksycznych w zakresie ich charakterystyki oraz występowania w roślinach rolniczych i produktach rolniczych.