Mustafa Eyyûbîzâde (Ejubović) el-Mostarî’nin Eserlerinin İncelenmesi ve Arap Dili ve Belagatına Dair Üç Risalesinin Tahkiki

Abstract

Osmanli doneminin en onde gelen Bosnali âlimlerinden birisi yuksek egitimini Istanbul’da almis ve otuzdan fazla eser te’lif etmis Şeyh Yuyo (Sejh Jujo) lakapli Mustafa b. Yusuf b. Murad Eyyubizâde (Ejubovic) el-Mostari (o. 1119/1707)’dir. Bu calismada Eyyubizâde’nin hayati ile bilgilerin yani sira kendisi ve ogrencisi Ibrahim Opijac el-Mostari’nin verdigi bilgiler, kutuphanelerden temin edilen nushalar, kutuphane kataloglari ile diger kaynaklardaki bilgiler karsilastirilarak Eyyubizâde’ye ait olan eserler ve eserlerin cesitli kutuphanelerde bulunan yazma nushalarina dair detayli bir inceleme yapilmistir. Bu sayede Eyyubizâde’nin eserleri ve eserlerinin nushalarina dair kaynaklardaki eksiklik ve yanlisliklar tespit edilerek duzeltilmistir. Ayrica bu calismada Eyyubizâde’nin Arap dili ve belagatina dair az hacimli uc risalesinin incelemesi yapilarak tahkikli metinleri verilmistir. Risâle fi Beyâni Ictimâʻi’l-Istiâreti’l-Tebeiyye meʻa’t-Temsiliyye adli ilk risale, et-Teftâzâni ve es-Seyyid es-Şerif el-Curcâni arasinda Emir Timur’un sarayinda gerceklesen meshur munazaranin konusu olan Bakara suresi 5. ayette istiâre-i temsiliyye ve istiâre-i tebeiyyenin bir arada bulunup bulunamayacagina dair ihtilaf hakkindadir. Risâle fi Kevni’l-Cumle Mutlakan Haberan li’l-Mubteda’ adli ikinci risale, et-Teftâzâni ve es-Seyyid es-Şerif el-Curcâni arasindaki ihtilaflardan bir digeri olan insâ cumlesinin te’vil olmadan haber olup olamayacagina dair ihtilaf hakkindadir. Risâle fi mâ Kâle el-Kuhistâni an Irâbi Ibareti ”Kitâbi’t-Tahâre” adli ucuncu risale, el-Ḳuhistâni’nin Camiʻu’r-Rumuz Şerhu Muhtasari’l-Vikâye adli serhinde ”Kitâbi’t-Tahâre” ifadesinin i‘râbina dair yaptigi aciklamalar hakkindadir.