‘Een forse gevel tusschen twee slanke torens gevat’

Abstract

De voorgevel van de Grote Zaal of Ridderzaal van het Binnenhof te Den Haag is een van de meest bekende gevels van het land. De imponerende façade is omstreeks 1295 door graaf Floris V gebouwd als Schauseite van de monumentale zaal. De voorgevel met zijn twee torens is tijdens een recent uitgevoerd bouwhistorisch onderzoek onderwerp van nadere bestudering geweest. Het is bekend dat de gevel tussen 1861 en 1900 sterk gerestaureerd is, maar de centrale vraag van dit artikel is in hoeverre de laat dertiende-eeuwse gevel is aangepast. Daarbij richtte het onderzoek zich voornamelijk op de aanpassingen van de topgevel en de oorspronkelijkheid van de twee flankerende torens. Een nieuwe bouwhistorische analyse laat zien dat de gevellijn van de topgevel in deze periode meerdere keren is aangepast waarbij de topgevel een stuk forser is geworden. Van de torens stond tot nu toe niet vast dat ze tot het oorspronkelijk ontwerp behoorden. Door de asymmetrische positie en het verschil in afmetingen tussen de twee torens is wel gedacht dat de torens niet gelijktijdig met de zaal zijn gebouwd en eventueel later zijn verhoogd. De tafelmenten die de torenspitsen ondersteunen zijn in 1998 dendrochronologisch gedateerd op ca. 1295, echter doordat er ook zeventiende-eeuws hout is verwerkt is er destijds verondersteld dat het dertiende-eeuwse hout mogelijk is hergebruikt. Een nieuwe analyse van de telmerken van de tafelmenten maakt het aannemelijk dat de tafelmenten weldegelijk uit de bouwperiode stammen, waaruit blijkt dat de huidige hoogte van de torens de oorspronkelijk is: beide torens maakten deel uit van het dertiende-eeuwse ontwerp.