Палессе: памежжа архаічных традыцый (на прыкладзе польскай, беларускай і ўкраінскай сямейнай абраднасці)

Abstract

Polesie przyciąga obecnie uwagę etnologów i antropologów, gdyż wciąż pozwala na utrwalenie reliktów archaicznych obrzędów, w tym z cyklu życia rodzinnego. Nowoczesne podejście społeczno-humanistyczne oddaje przewagę badaniom konkretnych realiów w otaczającego człowieka świata w poszczególnych regionach. Autor artykułu podejmuje wciąż aktualną tematykę, która dotyczy przyczyn przedwczesnej śmierci w wieku dziecięcym i sposobów ochrony małoletnich przed nią w tradycyjnej kulturze ludowej na Polesiu. Celem pracy jest analiza przyczyn śmiertelności oraz podstawowych rytuałów magicznych związanych z ochroną dzieci przed przedwczesną śmiercią; analiza roli i znaczenia formuł słownych; analiza markerów przedmiotowych i „miejsc wspólnych” w tym procesie. Przedmiotem badań są obrzędy rodzinne jako składnik kultury ludowej mieszkańców Polesia. Podstawą metodologiczną pracy są zasady obiektywizmu i historyzmu. Do opracowania materiałów pochodzących z badań terenowych, archiwalnych, etnograficznych i folklorystycznych wykorzystano metody analizy porównawczej i strukturalno-funkcjonalnej. Bazę źródłową badań stanowią materiały zebrane w terenie przez autora oraz nagrania innych naukowców z Państwowego Naukowego Centrum Ochrony Dziedzictwa Kulturowego przed Katastrofami Technologicznymi, wykonanymi podczas kompleksowych wypraw historyczno-etnograficznych na terenie Polesia. Ludowe sposoby ochrony dziecka przed chorobą i śmiercią miały na celu jej „oszukanie” poprzez magiczne rytuały. Większość z nich wiąże się z wyborem rodziców chrzestnych, imieniem dziecka, imitacją kupna-sprzedaży dziecka, przeniesieniem dziecka przez okno, pochówkiem z kołyską itp.