KUKLA KABARE’DE BİR KARAGÖZ GÖLGESİ: DAYI

Abstract

Bu makalede 2021 yılında Nazmi Sinan Mıhçı tarafından kurulan you tube kanalı kukla kabare’de haftalık, 12-25 dakikalık videolar olarak yayınlanmakta olan Bilgi Deryası adlı gösterinin kukla Dayısı ile gölge oyununun merkez kişisi Karagöz, arketipsel bakış açısıyla ve karşılaştırma yöntemiyle detaylı biçimde ele alınmaktadır. İkili karakter yapısı üzerine kurulmaları başta olmak üzere başka ortak özellikleri de bulunan her iki gösterinin başkişileri olan Dayı ile Karagöz’ün ve onların karşıt tipleri Nihat ile Hacivat’ın şaşırtacak ölçüdeki benzerliklerinin ortaya konduğu makalenin amacı; kültürel unsurları arketipler bağlamında evrimsel bir süreç içinde takip etmenin olanaklılığını ve gölge oyunun geçirdiği değişimleri izleyerek onun dijital gösteri çağının çeşitli türlerine sanatçının bilinçli tavrıyla ya da kolektif bilinçdışı yoluyla ulaşan etkilerini göstermektir. Geçmişe ait türlerin çeşitli tipler aracılığıyla kendilerini farklı türler içinde devam ettirebilmesi yanında yeni formların da eski türleri bünyesine alırken onların gücünden ve kolektif bilinçdışı yardımıyla etki alanının genişliğinden yararlandıkları, gölge oyunun kolay yok olmayacak güçlü etkileri olan bir tür olduğu da vurgulanmaktadır. Bilgi Deryası’nı geleneksel Türk tiyatrosunun en önemli çeşitlerinden gölge oyunuyla ilişkileri doğrultusunda tip özellikleri bağlamında çözümlemek, gölge oyununa olduğu gibi çağdaş tiyatromuza ve gösteri dünyamıza yönelik çalışmalara da yeni ve farklı bir bakış açısı getirerek katkı sağlayacaktır. Dayı ile Karagöz ve bunların karşıt tipleri arasında tespit edilen şaşırtıcı benzerlikler, varlığını geleneksel hâliyle sürdürmekte zorlanan ve başkişileri yoluyla yeni formlar içinde kendini devam ettiren gölge oyunun modern teoriler kullanılarak ve farklı türlerle ilişkilendirilerek değerlendirilmesinin faydalı olacağını düşündürmektedir.