Ludzkie ciało jako holobiont i hybryda: szkic z zakresu etnografii wielogatunkowej

Abstract

W tym tekście ciało traktuję jako holobiont, czyli organizm złożony z wielu bytów, które wspólnie przyczyniają się do funkcjonowania całości. Francuski biolog Marc-André Selosse postuluje, że koncepcja holobiontu zastępuje przestarzałe pojęcie odrębności organizmu. Człowiek spędza życie indywidualne i społeczne w sieci relacji i współzależności z innymi organizmami, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz ciała. Stąd też ludzkie interakcje społeczne można postrzegać jako interakcje wielu różnych podmiotów. Z kolei biotechnologia umożliwiła hybrydyzację człowieka – tworzenie w warunkach laboratoryjnych organizmów, które na poziomie genetycznym łączą cechy człowieka i innych zwierząt, a także organizmów transgenicznych i „mozaik” składających się z komórek, tkanek lub narządów różnych gatunków. Zasadniczo ta działalność naukowa ma cele terapeutyczne (ksenotransplantacje i hodowle narządów do transplantacji, modelowanie laboratoryjne, produkcja leków itp.). Implikacje tych działań, a także pogłębiająca się wiedza na temat współzależności gatunkowych, rodzą pytania o rzeczywistą wartość i słuszność klasyfikacji gatunkowej: musimy również ponownie przyjrzeć się takim kwestiom jak granice ciała, rola higieny, etyka i estetyka ciała. Nauki biologiczne stają się ważnym źródłem (nie tylko stricte biologicznym) wiedzy o człowieku i jego środowisku, konieczne staje się uwzględnienie ich osiągnięć w sferze humanistycznej. Skutkuje to powstaniem nieantropocentrycznej antropologii, która buduje i kształtuje nowe spojrzenie na relacje międzygatunkowe, także wewnątrz organizmów. Tekst ten jest głosem we wciąż rozwijającej się debacie o postczłowieku i postantropologii.