Верш Яна Казіміра Пашкевіча "Польска квитнет лациною..." як літаратурная містыфікацыя

Abstract

W artykule została zaprezentowana nowa interpretacja słynnego białoruskiego siedemnasto­wie­cz­nego (datowanego na 22 sierpnia 1621 r.) wiersza Польска квитнет лациною... (Polska kwitnie łaciną...), za autora którego uważany jest Jan Kazimierz Paszkiewicz. W literaturze białoruskiej utwór uznawany jest za przykład tekstu o charakterze patriotycznym oraz jako hymn ku chwale rodzimego języka białoruskiego. Jak dowodzi przeprowadzona analiza, przynależność poematu do swojej epoki nie jest kwestią oczywistą, czego dowodzą dodatkowe, uwzględnione w artykule czynniki decydujące o tajemniczości i anachroniczności poematu. Autor proponuje hermeneutyczną rekonstrukcję alternatywnej historii powstania wiersza Jana Kazimierza Paszkiewicza Польска квитнет лациною…, opartą na hipotezie, że badany utwór stanowi pochodzącą z lat 40. XIX w. udaną mistyfikację literacką wileńskiego gubernatora generalnego i miłośnika antyków A.W. Siemionowa, zaplanowaną w celu utrwalenia na okupowanych po rozbiorach Rzeczypospolitej ziemiach historycznej Litwy i Białorusi ideologii panslawizmu i legitymizacji dominacji Imperium Rosyjskiego. Realizacja tego projektu była możliwa dzięki dostępności dokumentów archiwalnych a zwłaszcza znajomości napisanego w języku starobiałoruskim i zawierającego wiele niepowiązanych dokumentów. różnego rodzaju wpisów oraz pustych stron rękopisu spisu słuckiego pierwszego Wielkiego Statutu Litewskiego z 1529 r. Kopiowanie i dokonywanie zmian w manuskryptach umożliwiała dostępna wówczas technika litografii.