Türk Din Mûsikîsinde Kıyâmî Âyin Türlerinin Değerlendirilmesi

Abstract

Türk din mûsikîsi, câmi ve tekke mûsikîsi başlığı altında ikiye ayrılmaktadır. Dinî mûsikî câmilerde ibadet etmek maksadıyla yalnızca insan sesine dayalı olarak icrâ edilirken, tekkelerde ise âyin sırasında zikre eşlik etmek üzere icrâ olunan bir mûsikîdir. Cehrî, yani sesli zikir tarzını benimseyen tarikatler, âyinlerini kuudi, kıyami ve devrani olarak üç şekilde gerçekleştirmişlerdir. Bunların kıyâmi olarak icrâ edilenlerine ‘’kıyâm kelime-i tevhîdi’’, ‘’kıyâm ism-i celâli’’, ‘’’demdeme zikri’’, ’kıyâmen hû zikri’’, ‘’beyyûmî zikri’’, ‘’dalga tevhîdi’’, ‘’bedevî topu’’, ‘’tulûb-i nevbe’’,’’zikr-i erre’’, ‘’ bürhan âyini’’, ‘’devsiye’’ ve ‘’kabir tevhîdi’’ gibi özel isimler verilmiştir. Bu çalışmada Türk din mûsikîsinde kıyâmî âyinler olarak adlandırılan bu âyinler ele alınmaktadır.