Geleneksel el sanatlarında kullanılan çintemani motifive seramik sanatına yansımaları

Abstract

Gecmis yuzyillardan gunumuze ustasinin anlatim diliyle bicimlenerek belirgin bir kimlik ortaya koyan geleneksel motiflerimiz; ozgun desenleri, sekilleri ve renkleri ile Turk kulturu icinde koklu bir gecmise sahip olagelmistir. Bu motiflerin en goz alici ve dikkate degerlerinden biri Cintemani motifidir. Ilk kullanimi Uygur Turklerine kadar tarihlendirilen Cintemani motifi; gunumuzde tekstil, hali, cini, seramik, tezhip, ahsap ve sedef islemeciligi gibi sanatlarda hala yaygin olarak kullanilmaktadir. Tarihte farkli medeniyetlerde cesitli inanclarda sembol ve dekor amaciyla farkli sekil ve kompozisyonlarda kullanilmis olan motif; Uygur Turkleri’nin kullanimindan sonra Uzakdogu‘da kutsal bir hale gelmis ve daha sonra Osmanli susleme sanatinda da coklukla kullanilmistir. Bereket, koruyuculuk, guc gibi kavramlari temsil eden ve gorsel olarak ucgen seklini hatirlatan Cintemani motifi; ikisi altta biri ustte uc yuvarlak ve iki dalgali cizgiden meydana gelmektedir. Uc yuvarlak, pars postundaki beneklere, iki dalgali cizgi ise kaplan postuna benzetildiginden Osmanli doneminde padisah ve sehzade kaftanlarinda sikca kullanilmistir. Bu arastirma da Cintemani motifinin tarihi, kulturel ve sosyal anlam boyutu irdelenerek, motifin seramik sanatina nasil yansidigi orneklerle anlatilacaktir.