Stefan Żeromski: koncepcje narracji dendrologicznych. Zarys problematyki

Abstract

Stefan Żeromski w szczególny, złożony sposób wykorzystywał motywy dendrologiczne w swojej twórczości. Drzewa (las, puszcza, ogród) są nie tylko tłem akcji jego utworów, ale stanowią także ważny nośnik różnych treści: egzystencjalnych, metafizycznych, historycznych. Są elementami doświadczania czasu i przestrzeni, stają się znakiem pamięci, jak i figurą rzeczywistości. Opisy te pojawiają się już w młodzieńczych Dziennikach. Szczególnego znaczenia nabierają jodły w opisach puszczy, na przykład w Popiołach i w Puszczy jodłowej, sosny w Ludziach bezdomnych, brzozy w Róży i Urodzie życia. Jeden z najbardziej przejmujących obrazów dendrologicznych niesie Zemsta jest moją…, gdzie pisarz zbudował model świata, odwołując się do motywu drzew i ich elementów. Drzewa w twórczości Żeromskiego podlegają symbolizacji i funkcjonują często na zasadzie Jungowskich archetypów. Warto wskazać na pewne podobieństwa z ujęciem motywów dendrologicznych u Orzeszkowej czy Rodziewiczówny, a także u Jarosława Iwaszkiewicza.