O „topografii pustki” w krajobrazie kulturowym. Miejsca niepamięci i nie-miejsca pamięci w kontekście mordów dokonanych na Żydach w Polsce w pierwszych miesiącach po drugiej wojnie światowej

Abstract

Wieńcząca drugą wojnę światową klęska hitlerowskich Niemiec nie oznaczała kresu dramatu Żydów na ziemiach polskich. Jeszcze przed zakończeniem największego w dziejach świata konfliktu na terenach opuszczonych przez okupacyjne wojska niemieckie wielu ocalałych z Holokaustu, często bezdomnych, osamotnionych i wylęknionych, nadal doznawało przemocy. Upamiętnienia w przestrzeni doczekały się tylko niektóre spośród wielu ofiar (i aktów) powojennego terroru antyżydowskiego. Podobnie zresztą w nikłym stopniu formą publicznej komemoracji objęte zostały wcześniejsze, wojenne przypadki kolektywnych mordów dokonanych na Żydach przez polskich chrześcijan. Gdy jednak już doszło do topograficznego oznaczenia informacji o aktach rozgrywającego się w cieniu Holokaustu dramatu, nie przywracano na ogół pełnej prawdy o sprawcach (ich proweniencji etnicznej czy osadzeniu terytorialnym) oraz przebiegu tych wydarzeń.