Çanakkale’de İki Levanten Evi: Vitalis Konağı ve Whittall Konağı

Abstract

Marmara ve Ege’yi birbirine baglayan bogaz uzerindeki kucuk bir liman kenti olan  Canakkale, deniz ticaretinin artmasiyla birlikte 19. yuzyildan itibaren Levantenlerin  ugrak yerlerinden biri haline gelmistir. Zamanla Canakkale’ye yerlesmeye baslayan  Levantenler sahil boyunca bahceli buyuk konaklar insa etmislerdir. Kendi kulturlerinin  mimari anlayislarini yansitan bu konaklarin cogu yok olmakla birlikte, 19. yuzyil  sonlari ve 20. yuzyil baslarinda insa edilen Vitalis Konagi ve Whittall Konagi bunlarin  iki onemli temsilcisi olarak varliklarini surdurmektedirler.  Bahceler icersinde denize nazir insa edilen soz konusu iki yapi, is yeri ve konak  seklindeki plan ve kutle tasarimlariyla dikkati cekerler. Zemin arti bir ve iki katli  olarak insa edilen konaklarin uzerinde cihannumalara yer verilmistir. Bir bordun  seklindeki zemin katlar ust katlardan bagimsizdir. Kâgir konaklarin denize bakan  prestij nitelikli on cepheleri daha gosterislidir. Vitalis Konagi, formal duzendeki cephe  tasarimiyla bolgedeki Rum mimarisini yansitirken, Whittall Konagi kolonatli cephesi  ve verandalariyla Ingiliz malikanelerini hatirlatmaktadir. Cephe tasarimlarindaki  bu farlilik planlara da yansimis, Vitalis Konagi’nda orta sofali plan semasina yer  verilirken, Whittall Konagi’nda lineer plan semasi kullanilmistir. Her iki planda da  odalar ve diger mekanlar islevlerine gore uygun sekilde duzenlenmistir. Yenilenen  ic mekanlarda pek fazla susulemeye rastlanmamakla birilikte, kalan izlerden bazi  mekanlarin bezeli oldugu anlasilmaktadir. Genel itibariyle konaklar, doneminin  mimari ve kulturel anlayisini yansitan ozelikleriyle, Levanten evlerinin Canakkale’deki  iki onemli temsilcisini teskil etmektedir.