Polski dopełniacz w węgierskiej perspektywie porównawczej

Q4 Arts and Humanities
Wiesław T. Stefańczyk
{"title":"Polski dopełniacz w węgierskiej perspektywie porównawczej","authors":"Wiesław T. Stefańczyk","doi":"10.1556/060.2022.00016","DOIUrl":null,"url":null,"abstract":"Polszczyzna i język węgierski są językami odrębnymi zarówno pod względem genetycznym, jak i typologicznym. Polszczyzna jest językiem indoeuropejskim, słowiańskim o zdecydowanej przewadze cech fleksyjnych, natomiast język węgierski jest językiem uralskim, ugrofińskim, a ściślej ugryjskim, aglutynacyjnym typu postpozycyjnego. Owe odrębności obejmują wszystkie płaszczyzny systemu językowego, zwłaszcza słownictwo i morfologię. Zasadnicza różnica między aglutynacyjnym i fleksyjnym typem językowym wyraża się w tym, że morfemy aglutynacyjne doklejane do rdzenia wyrazu są zasadniczo jednofunkcyjne, natomiast morfemy fleksyjne kumulują w sobie kilka funkcji, np. w konstrukcji w samochodach końcówka -ach jest jednocześnie wykładnikiem przypadka (locativus) i liczby (liczba mnoga). W analogicznej formie węgierskiej autókban występują dwa morfemy -k-, wskazujący na liczbę mnogą oraz -ban, wyrażający przypadek (inessivus). Przykłady aglutynacji można odnaleźć również w języku polskim, dominują one w formach czasu przeszłego i trybu przypuszczającego.\n Podobnie jak większość języków ugrofińskich, węgierszczyzna jest językiem o silnie rozbudowanym systemie przypadkowym. W zależności od ujęcia wyróżnia się od 18 do 25 przypadków. W języku węgierskim przypadki są zasadniczo jednofunkcyjne, natomiast przypadki polskie pełnią na ogół jednocześnie kilka funkcji. Najbardziej wielofunkcyjnym przypadkiem w polskim systemie kazualnym jest dopełniacz. W sposób ewidentny świadczy o tym fakt, że ma on ekwiwalenty w siedmiu różnych przypadkach węgierskich, tj. elativus, illativus, delativus, adessivus, ablativus, allativus i terminativus. Ich ekwiwalencja, choć nie w pełni precyzyjna, jest możliwa dzięki przyimkom jako konstytutywnym komponentom przypadka. W przeciwieństwie do afiksów węgierskich, polskie przyimki jednak są wielofunkcyjne, np. za pomocą prepozycji z(e) oraz do oddaje się dwa, a nawet trzy różne przypadki węgierskie. Afiksy węgierskie, będące odpowiednikami polskich przyimków i końcówek fleksyjnych, pełnią na ogół jedną, ściśle określoną funkcję.\n Z polskiego punktu widzenia najbardziej skomplikowaną kategorią w języku węgierskim jest sposób realizacji konstrukcji dzierżawczych. Wyraża się to w całkowicie odmiennym szyku składników, istnieniu morfemów dzierżawczych dodawanych do członu oznaczającego przedmiot posiadany, a zatem zupełnie odrębnej relacji: posiadacz – przedmiot posiadany. W konstrukcjach tych ukryty jest językowy obraz świata: inny w polszczyźnie i całkowicie odrębny w języku węgierskim. Konstrukcje te stanowią olbrzymie wyzwanie zarówno dla osób uczących się języka węgierskiego jako obcego, jak i ich nauczycieli.","PeriodicalId":35127,"journal":{"name":"Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0000,"publicationDate":"2022-08-12","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":"0","resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":null,"PeriodicalName":"Studia Slavica Academiae Scientiarum Hungaricae","FirstCategoryId":"1085","ListUrlMain":"https://doi.org/10.1556/060.2022.00016","RegionNum":0,"RegionCategory":null,"ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":null,"EPubDate":"","PubModel":"","JCR":"Q4","JCRName":"Arts and Humanities","Score":null,"Total":0}
引用次数: 0

Abstract

Polszczyzna i język węgierski są językami odrębnymi zarówno pod względem genetycznym, jak i typologicznym. Polszczyzna jest językiem indoeuropejskim, słowiańskim o zdecydowanej przewadze cech fleksyjnych, natomiast język węgierski jest językiem uralskim, ugrofińskim, a ściślej ugryjskim, aglutynacyjnym typu postpozycyjnego. Owe odrębności obejmują wszystkie płaszczyzny systemu językowego, zwłaszcza słownictwo i morfologię. Zasadnicza różnica między aglutynacyjnym i fleksyjnym typem językowym wyraża się w tym, że morfemy aglutynacyjne doklejane do rdzenia wyrazu są zasadniczo jednofunkcyjne, natomiast morfemy fleksyjne kumulują w sobie kilka funkcji, np. w konstrukcji w samochodach końcówka -ach jest jednocześnie wykładnikiem przypadka (locativus) i liczby (liczba mnoga). W analogicznej formie węgierskiej autókban występują dwa morfemy -k-, wskazujący na liczbę mnogą oraz -ban, wyrażający przypadek (inessivus). Przykłady aglutynacji można odnaleźć również w języku polskim, dominują one w formach czasu przeszłego i trybu przypuszczającego. Podobnie jak większość języków ugrofińskich, węgierszczyzna jest językiem o silnie rozbudowanym systemie przypadkowym. W zależności od ujęcia wyróżnia się od 18 do 25 przypadków. W języku węgierskim przypadki są zasadniczo jednofunkcyjne, natomiast przypadki polskie pełnią na ogół jednocześnie kilka funkcji. Najbardziej wielofunkcyjnym przypadkiem w polskim systemie kazualnym jest dopełniacz. W sposób ewidentny świadczy o tym fakt, że ma on ekwiwalenty w siedmiu różnych przypadkach węgierskich, tj. elativus, illativus, delativus, adessivus, ablativus, allativus i terminativus. Ich ekwiwalencja, choć nie w pełni precyzyjna, jest możliwa dzięki przyimkom jako konstytutywnym komponentom przypadka. W przeciwieństwie do afiksów węgierskich, polskie przyimki jednak są wielofunkcyjne, np. za pomocą prepozycji z(e) oraz do oddaje się dwa, a nawet trzy różne przypadki węgierskie. Afiksy węgierskie, będące odpowiednikami polskich przyimków i końcówek fleksyjnych, pełnią na ogół jedną, ściśle określoną funkcję. Z polskiego punktu widzenia najbardziej skomplikowaną kategorią w języku węgierskim jest sposób realizacji konstrukcji dzierżawczych. Wyraża się to w całkowicie odmiennym szyku składników, istnieniu morfemów dzierżawczych dodawanych do członu oznaczającego przedmiot posiadany, a zatem zupełnie odrębnej relacji: posiadacz – przedmiot posiadany. W konstrukcjach tych ukryty jest językowy obraz świata: inny w polszczyźnie i całkowicie odrębny w języku węgierskim. Konstrukcje te stanowią olbrzymie wyzwanie zarówno dla osób uczących się języka węgierskiego jako obcego, jak i ich nauczycieli.
匈牙利比较视野中的波兰语互补
波兰语和匈牙利语在基因和类型上都是不同的语言。波兰语是印欧语、斯拉夫语,具有明显的屈折特征,而匈牙利语是乌拉尔语、乌戈尔语,或者更准确地说是乌戈尔语、后位置型的凝聚语。这些区别涵盖了语言系统的各个层面,尤其是词汇和形态学。凝集和屈折语言类型之间的主要区别在于,粘附在单词核心的凝集变体本质上是单功能的,而屈折变体积累了多种功能,例如在汽车设计中,词尾ach既是大小写(locativus)的指数,也是数(复数)的指数。在匈牙利语autókban的类似形式中,有两个词素-k-,表示复数,-ban,表示格(inessivus)。凝集的例子也可以在波兰语中找到,它们以过去时和推测模式的形式占主导地位。和大多数乌格语言一样,匈牙利语是一种具有高度发达的随机系统的语言。根据注射的不同,它从18到25个病例中脱颖而出。在匈牙利语中,格通常是单一函数,而波兰语格通常同时具有多个函数。波兰案件系统中最多功能的案件是补充案件。这一点从以下事实中可以明显看出:它在七种不同的匈牙利病例中具有等效物,即elativus、eritativus、delativus、adessivus、ablitivus、allativus和terminatius。它们的等价性虽然不完全精确,但由于介词是格的组成部分,因此是可能的。然而,与匈牙利词缀相反,波兰语介词是多功能的,例如使用介词z(e)和do,会给出两个甚至三个不同的匈牙利格。匈牙利语后缀是波兰语前缀和屈折词尾的等价物,通常执行一个严格定义的功能。从波兰语的角度来看,匈牙利语中最复杂的类别是租赁结构的实施方法。这是以一种完全不同的组成顺序来表达的,租赁的存在形态被添加到占有要素中,因此是一种完全独立的关系:持有人-占有。这些结构掩盖了世界的语言形象:在波兰语中是不同的,在匈牙利语中是完全分离的。这些结构对作为外语的匈牙利语学习者和他们的老师来说都是一个巨大的挑战。
本文章由计算机程序翻译,如有差异,请以英文原文为准。
求助全文
约1分钟内获得全文 求助全文
来源期刊
自引率
0.00%
发文量
56
期刊介绍: Studia Slavica publishes essays in the field of philological and folkloristic research in Slavonic studies. It also contains minor contributions, and information on events in connection with Slavonic studies in Hungary. Publishes book reviews and advertisements.
×
引用
GB/T 7714-2015
复制
MLA
复制
APA
复制
导出至
BibTeX EndNote RefMan NoteFirst NoteExpress
×
提示
您的信息不完整,为了账户安全,请先补充。
现在去补充
×
提示
您因"违规操作"
具体请查看互助需知
我知道了
×
提示
确定
请完成安全验证×
copy
已复制链接
快去分享给好友吧!
我知道了
右上角分享
点击右上角分享
0
联系我们:info@booksci.cn Book学术提供免费学术资源搜索服务,方便国内外学者检索中英文文献。致力于提供最便捷和优质的服务体验。 Copyright © 2023 布克学术 All rights reserved.
京ICP备2023020795号-1
ghs 京公网安备 11010802042870号
Book学术文献互助
Book学术文献互助群
群 号:604180095
Book学术官方微信